به گزارش تابش کوثر، مطالعه‌ای که با همکاری یونیسف انجام شده نشان می‌دهد که رشد چشمگیر فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ۹۷ کشور طی ۱۵ سال گذشته، با افزایش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و افزایش نرخ چاقی ارتباط مستقیم دارد. این روند در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط سریع‌تر از سایر نقاط جهان در حال گسترش است.این گزارش نشان می‌دهد که تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سطح جهان طی ۱۵ سال گذشته ۲۳.۶ درصد افزایش یافته است. هرچند این فروشگاه‌ها در کشورهای ثروتمند فراوان‌تر هستند، اما رشد سریع‌تر آن‌ها در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط نگران‌کننده است. برای مثال، در میانمار، ویتنام و کامبوج، این تعداد سالانه به ترتیب ۲۱، ۱۸ و ۱۲ درصد افزایش داشته است.
افزایش خرید آنلاین نیز بخشی از این تغییرات است. بر اساس داده‌های این پژوهش، هزینه خرید آنلاین مواد غذایی در سطح جهان از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ ۳۲۵ درصد افزایش داشته است. امارات متحده عربی و ایالات متحده در صدر این فهرست قرار دارند. میانگین هزینه سالانه خرید آنلاین هر نفر در امارات در سال ۲۰۲۳ حدود ۶۱۷ دلار بود که ۵۷۰ درصد نسبت به ۲۰۱۴ افزایش داشت.
رشد فروشگاه‌های زنجیره‌ای، افزایش مصرف غذاهای ناسالم و چاقی را در پی داشته است. این پژوهش نشان می‌دهد که در مدت ۱۵ سال، فروش غذاهای فرآوری‌شده ناسالم در این فروشگاه‌ها ۱۰.۹ درصد افزایش یافته است. در جنوب آسیا، این روند به‌ویژه نگران‌کننده است؛ در پاکستان، هند و بنگلادش، خرید غذاهای ناسالم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای سالانه به ترتیب ۵، ۴ و ۳ درصد افزایش داشته است.
هم‌زمان، نرخ چاقی در سطح جهان از ۱۸.۲ درصد در سال ۲۰۰۹ به ۲۳.۷ درصد در ۲۰۲۳ افزایش یافته است. در کشورهایی که تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای به‌سرعت رشد کرده، افزایش نرخ چاقی نیز شدیدتر بوده است. برای مثال، در لائوس، تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای هر سال ۱۵ درصد رشد کرده و هم‌زمان نرخ چاقی در این کشور دو برابر شده است.
چرا فروشگاه‌های زنجیره‌ای مقصرند؟
با اینکه این فروشگاه‌ها مواد غذایی سالم نیز عرضه می‌کنند، اما نقش مهمی در افزایش چاقی دارند، زیرا بخش عمده‌ای از محصولات آن‌ها را غذاهای فوق‌فرآوری‌شده با مقادیر بالای قند، چربی و نمک تشکیل می‌دهد که سلامت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند. علاوه بر این، با استفاده از تخفیف‌های ویژه، تبلیغات گسترده در تلویزیون و فضای مجازی، و چیدمان استراتژیک قفسه‌ها، خرید این محصولات را برای مشتریان جذاب‌تر می‌کنند. از سوی دیگر، قدرت خرید بالای این فروشگاه‌ها به آن‌ها امکان می‌دهد تا بر بازار تسلط داشته باشند و تأمین‌کنندگان را به عرضه محصولات ناسالم با قیمت پایین‌تر و در مقیاس وسیع‌تر وادار کنند، که در نهایت دسترسی به این غذاهای مضر را افزایش داده و بر سلامت عمومی تأثیر منفی می‌گذارد.
راه‌حل چیست؟
برخی کشورها برای مقابله با این روند اقدام کرده‌اند. در بریتانیا، ممنوعیت قرار دادن غذاهای ناسالم در مکان‌های برجسته فروشگاه‌ها اجرا شده و از اکتبر امسال، محدودیت‌هایی بر تبلیغات و تخفیف این محصولات اعمال می‌شود. در نروژ، یکی از زنجیره‌های بزرگ سوپرمارکت‌ها با تغییر چیدمان قفسه‌ها و افزایش تخفیف میوه و سبزیجات، میزان فروش این محصولات را ۴۲ درصد افزایش داده است.
با این حال، اکثر فروشگاه‌های زنجیره‌ای هنوز اقدام جدی برای اولویت دادن به سلامت مصرف‌کنندگان نکرده‌اند. پژوهشگران تأکید دارند که دولت‌ها و خرده‌فروشان باید اقدامات بیشتری برای ایجاد محیط‌های سالم‌تر برای خرید مواد غذایی انجام دهند تا از افزایش نرخ چاقی جلوگیری شود.
م/۱۱۰*
نظر شما