به گزارش تابش کوثر، با بالا گرفتن تنش‌های تجاری میان چین و آمریکا، پکن صادرات شماری از فلزات کمیاب و آهنرباهای استراتژیک را متوقف کرده است که این اقدام می‌تواند زنجیره تأمین بسیاری از صنایع غرب، از تسلیحات و الکترونیک گرفته تا خودرو و هوافضا را مختل کند.
بر اساس گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، دولت چین مشغول تدوین سازوکار تازه‌ای برای نظارت بر صادرات این مواد است. تا زمانی که این قوانین جدید اجرایی شوند، صادرات آهنرباهای خاص که در تولید طیف گسترده‌ای از کالاها از خودرو تا موشک نقش دارند، از بسیاری از بنادر چین متوقف شده است.
به‌نوشته این گزارش، در صورت نهایی شدن نظام جدید، ممکن است برخی شرکت‌ها—از جمله پیمانکاران نظامی آمریکا—به‌طور دائم از دسترسی به این مواد محروم شوند.
وابستگی آمریکا به عناصر کمیاب چینی
چین حدود ۹۰ درصد از تولید جهانی عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد؛ موادی که در صنایع نظامی، خودروسازی برقی، انرژی و الکترونیک کاربرد گسترده دارند.
اقدام اخیر پکن در محدودسازی صادرات، بخشی از واکنش این کشور به تصمیم دولت دونالد ترامپ برای افزایش تعرفه بر واردات کالاهای چینی به ۵۴ درصد است.
در قالب این محدودیت‌ها، هفت دسته از عناصر نادر سنگین و متوسط از جمله ساماریوم، گادولینیوم، تربیوم، دیسپروزیم، لوتسیم، اسکاندیوم و اقلام مرتبط با ایتریوم، در فهرست کنترل صادرات قرار گرفته‌اند.
در حال حاضر آمریکا تنها یک معدن فعال عناصر نادر دارد و بخش عمده‌ای از نیاز خود را از چین تأمین می‌کند.
موانع تازه برای زنجیره تأمین جهانی
در کنار مواد معدنی خام، صادرات آهنرباهای دائمی و دیگر محصولات فرآوری‌شده نیز مشمول این محدودیت‌ها شده‌ است—اقلامی که کارشناسان می‌گویند جایگزینی آن‌ها در کوتاه‌مدت بسیار دشوار است.
اکنون صادرات این مواد تنها با دریافت مجوز ویژه ممکن است، اما هنوز سازوکار صدور این مجوزها به‌طور کامل راه‌اندازی نشده است. همین مسئله باعث نگرانی فعالان صنعت شده که این روند ممکن است طولانی شود و منابع خارج از چین رو به کاهش بگذارد.
ابزاری برای نمایش قدرت اقتصادی چین
این اقدام تنها محدود به آمریکا نیست و صادرات به سایر کشورها را هم شامل می‌شود. چین با این کار بار دیگر نشان داده که چگونه می‌تواند از سلطه خود بر بازار جهانی فلزات نادر، به‌عنوان ابزاری برای فشار استفاده کند.
اگرچه پکن هنوز به‌طور کامل صادرات این مواد را ممنوع نکرده، اما می‌تواند با کاهش صدور مجوز، جریان صادرات را عملاً متوقف کند.
شرکت‌های بزرگی مانند لاکهید مارتین، تسلا و اپل، از مشتریان این مواد هستند و در زنجیره تأمین خود به عناصر نادر چینی وابسته‌اند.
دولت آمریکا ذخایری از این فلزات دارد، اما این ذخایر برای تأمین مداوم صنایع نظامی کافی نیست.
چین پیش از این صادرات سه فلز خاص به آمریکا را ممنوع کرده و حالا هم بر اقلام دیگری کنترل بیشتری اعمال کرده است.
تسلط پکن بر منابع فلزات نادر
دیوید مریمن، کارشناس شرکت مشاوره Project Blue، به خبرگزاری رویترز گفته است: «در حال حاضر تنها یک مرکز استخراج عناصر نادر سنگین در خارج از چین، میانمار و لائوس وجود دارد.»
او همچنین تأکید کرده که «چین در زنجیره تأمین این مواد در میانمار و لائوس هم نقش پررنگی ایفا می‌کند.»
اهمیت استراتژیک آهنرباهای خاص برای آمریکا
عناصر نادری که تحت تعلیق صادرات قرار گرفته‌اند، در ساخت آهنرباهایی به‌کار می‌روند که برای موتورهای الکتریکی در خودروهای برقی، پهپادها، ربات‌ها، موشک‌ها و حتی خودروهای بنزینی ضروری‌اند.
همچنین این فلزات در تولید موتور جت، لیزر، چراغ جلو، شمع خودرو و خازن‌های خاصی که در تراشه‌های هوش مصنوعی و تلفن‌های هوشمند استفاده می‌شود، نقش حیاتی دارند.

م/۱۱۰*