به گزارش تابش کوثر، بریتانیا، فرانسه و آلمان در ۲۸ آگوست (ششم شهریور)، یک فرآیند ۳۰ روزه را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور آغاز کردند. این سه کشور که با نام E3 شناخته می‌شوند، این اقدام را در پی اتهاماتی بی اساس مبنی بر عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی که هدف آن جلوگیری از توسعه سلاح هسته‌ای بود، اتخاذ کرده‌اند.
توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران چیست؟
ایران در سال ۲۰۱۵ با بریتانیا، آلمان، فرانسه، ایالات متحده ، روسیه و چین - که به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود - به توافقی دست یافت که تحریم‌های سازمان ملل، ایالات متحده و اروپا علیه تهران را در ازای محدود شدن برنامه هسته‌ای این کشور لغو کرد. شورای امنیت سازمان ملل متحد در ژوئیه ۲۰۱۵ این توافق را در قطعنامه‌ای تصویب کرد. آن قطعنامه - و توانایی هر یک از طرفین توافق هسته‌ای برای فعال کردن «مکانیسم ماشه» تحریم‌ها علیه ایران - قرار است در ۱۸ اکتبر منقضی شود.
اسنپ بک چیست؟
طبق توافق سال ۲۰۱۵، فرآیندی به نام «اسنپ‌بک» وجود دارد که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را دوباره اعمال می‌کند. اگر طرفین نتوانند اتهامات مربوط به «عدم اجرای قابل توجه» توسط ایران را حل و فصل کنند، این روند می‌تواند در شورای امنیت سازمان ملل متحد که متشکل از ۱۵ عضو است، آغاز شود. به عنوان بخشی از این روند، شورای امنیت باید ظرف 30 روز در مورد قطعنامه‌ای برای ادامه لغو تحریم‌های ایران رأی‌گیری می‌کرد که برای تصویب به دست کم 9 رأی موافق و عدم وتو توسط ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا یا فرانسه نیاز داشت. رای گیری برای چنین قطعنامه‌ای در ۱۹ سپتامبر صورت گرفت، اما تصویب نشد. روسیه، چین، پاکستان و الجزایر به متن پیش‌نویس رأی مثبت دادند. ۹ عضو رأی مخالف و دو عضو رأی ممتنع دادند. تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ساعت ۸ شب به وقت شرق آمریکا/۰۰۰۰ به وقت گرینویچ روز شنبه دوباره اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت اقدام دیگری انجام دهد.
چه تحریم‌هایی دوباره اعمال خواهند شد؟
طبق ساز و کار ماشه، اقداماتی که شورای امنیت طی شش قطعنامه از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران وضع کرده بود، احیا خواهند شد. این موارد عبارتند از:
- تحریم تسلیحاتی
- ممنوعیت غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم
- ممنوعیت پرتاب‌ها و سایر فعالیت‌های مربوط به موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای، و همچنین انتقال فناوری موشک‌های بالستیک و کمک‌های فنی
- مسدود کردن هدفمند دارایی‌ها و ممنوعیت سفر افراد و نهادهای ایرانی در سطح جهانی
- مجوز به کشورها برای بازرسی محموله‌های ایران ایر کارگو و خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای یافتن کالاهای ممنوعه
آیا هنوز می‌توان از بازگشت تحریم‌ها جلوگیری کرد؟
فرانسه، بریتانیا و آلمان پیشنهاد داده‌اند که ساز و کار ماشه را برای مدت محدودی تمدید کنند. آنها ماه گذشته در نامه‌ای به شورای امنیت نوشتند: «چنین تمدیدی برای فراهم کردن زمان بیشتر برای مذاکرات با هدف انعقاد یک توافق جدید اعطا می‌شود، ضمن اینکه امکان توسل به برقراری مجدد تحریم‌های مربوطه علیه ایران برای جلوگیری از اشاعه هسته‌ای را حفظ می‌کند.» اگر ایران موافقت کند، شورای امنیت باید قطعنامه جدیدی تصویب کند. در همین حال، متحدان استراتژیک ایران، روسیه و چین، اواخر ماه گذشته پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در شورای امنیت ارائه کردند که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را به مدت شش ماه تمدید می‌کند و از همه طرف‌ها می‌خواهد فوراً مذاکرات را از سر بگیرند. اما آنها هنوز درخواست رأی‌گیری نکرده‌اند.
نقش آمریکا در توافق هسته‌ای چیست؟
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست جمهوری خود، با توصیف این توافق به عنوان «بدترین توافق تاریخ» ، از آن خارج شد و تمام تحریم‌های آمریکا علیه تهران را بازگرداند. در پاسخ، ایران نیز شروع به کاهش تعهدات هسته‌ای خود ذیل این توافق کرد. در ماه فوریه، ترامپ کارزار«فشار حداکثری» علیه ایران را از سر گرفت و از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل حمایت کرد. او گفته است که برای توافق آماده است، اما همچنین تهدید کرده است که اگر ایران با پایان دادن به برنامه هسته‌ای خود موافقت نکند، از نیروی نظامی استفاده خواهد کرد.
ایران چه می‌کند؟
در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ آمده است که ایران هرگونه بازگرداندن تحریم‌ها را «به عنوان مبنایی برای توقف کامل یا جزئی تعهدات خود ذیل این برجام» تلقی خواهد کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نهاد ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای سازمان ملل متحد، اعلام کرد که ایران به طور چشمگیری در حال افزایش غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد خلوص است. کشورهای غربی می‌گویند نیازی به غنی‌سازی اورانیوم تا این سطح بالا برای مصارف غیرنظامی نیست و جمهوری اسلامی ایران می‌گوید برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.
موضع متحدان راهبردی ایران، روسیه و چین، چیست؟
روسیه و چین استدلال می‌کنند که آلمان، فرانسه و بریتانیا از روند حل اختلاف مندرج در توافق هسته‌ای پیروی نکرده‌اند. این سه کشور اروپایی با این نظر مخالفند. روسیه و چین می‌گویند آلمان، فرانسه و بریتانیا قادر به فعال کردن مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل نیستند، زیرا آنها به تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ پایبند نبوده‌اند. آنها می‌توانند تصمیم بگیرند که تحریم‌ها را اجرا نکنند و هرگونه تلاش شورای امنیت برای مجازات آنها به دلیل انجام این کار را وتو کنند.
چرا آمریکا و ایران مذاکره نمی‌کنند؟
مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و دولت جو بایدن، جانشین ترامپ، پیشرفتی نداشت. از ماه آوریل، ایران و آمریکا مذاکرات غیرمستقیمی را با هدف یافتن یک راه حل دیپلماتیک جدید در مورد برنامه هسته‌ای ایران برگزار کرده‌اند. آمریکا می‌خواهد مطمئن شود که ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای بسازد. این مذاکرات پس از بمباران تأسیسات هسته‌ای و موشک‌های بالستیک ایران توسط اسرائیل و آمریکا در ماه ژوئن به حالت تعلیق درآمد.
انتهای پیام/
نظر شما