به گزارش تابش کوثر، در حالی که چین خود را «کشوری نزدیک به قطب شمال» معرفی می‌کند، تلاش این کشور برای حضور پررنگ در این منطقه با هشدار کشورهای ناتو، از جمله نروژ، همراه شده و با افزایش تنش‌های جهانی، قطب شمال به صحنه رقابت قدرت‌های جهانی تبدیل شده است.

به‌محض آنکه مگنوس مائلاند در اواخر سال ۲۰۲۳ به‌عنوان شهردار شهر مرزی کیرکنس در شمال نروژ منصوب شد، سه هیئت از چین برای دیدار با او مراجعه کردند. او می‌گوید: «این به‌خاطر آن است که چین می‌خواهد به یک ابرقدرت قطبی تبدیل شود.»

چین با وجود نداشتن مرز زمینی با قطب شمال، تلاش دارد با خرید املاک، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ایجاد پایگاه‌های تحقیقاتی، حضور دائمی در این منطقه پیدا کند. این کشور خود را «کشور نزدیک به قطب شمال» می‌نامد، هرچند نزدیک‌ترین شهر آن به این منطقه، هاربین، در عرض جغرافیایی ونیز ایتالیا قرار دارد.

قطب شمال اکنون به یکی از مناطق مورد مناقشه جهان تبدیل شده است. رقابت میان چین، روسیه، آمریکا، هند و کشورهای اروپایی برای بهره‌برداری از منابع طبیعی این منطقه افزایش یافته است. ذوب شدن یخ‌های قطبی نه تنها دسترسی به منابع عظیم نفت، گاز و مواد معدنی را ممکن می‌سازد، بلکه مسیرهای جدید تجاری میان آسیا و اروپا را نیز هموار می‌کند.

در شهر کِرکنس که در دوران جنگ سرد محل فعالیت‌های جاسوسی بوده است، مقامات کشورها به دنبال تبدیل بندر این شهر به دروازه‌ای جدید برای تجارت جهانی هستند. ترایه یورگنسن، مدیر بندر، می‌گوید: «می‌خواهیم کِرکنس را به بندر ترانزیتی تبدیل کنیم که در آن سه قاره به هم می‌رسند.» به گفته او، قوانین جدید نروژ، فروش زمین یا کسب‌وکارهایی را که امنیت ملی را تهدید می‌کنند، ممنوع کرده است.

در سال‌های اخیر، پیشنهادات چین برای خرید بندرهایی در نروژ و سوئد و فرودگاهی در گرینلند رد شده‌اند. این امر چین را به سمت همکاری بیشتر با روسیه سوق داده است؛ کشوری که بیش از نیمی از سواحل قطب شمال را در اختیار دارد. چین و روسیه در این منطقه مانورهای نظامی مشترک برگزار کرده‌اند و گارد ساحلی چین نیز برای نخستین بار وارد قطب شمال شده است.

با این حال، چین تلاش می‌کند وابستگی زیادی به روسیه نداشته باشد تا از تحریم‌های غرب در امان بماند. روسیه نیز نسبت به نفوذ بیش‌ازحد چین در مناطق قطبی خود محتاط است.

نروژ که با روسیه مرز زمینی دارد، گزارش داده که فعالیت‌های جاسوسی، از جمله اخلال در سیستم‌های GPS و نفوذ عوامل اطلاعاتی، پس از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین افزایش یافته است. ارتش نروژ در پایگاهی مخفی در داخل کوه‌های قطب، به‌طور مستمر اطلاعات مربوط به تحرکات روسیه را با ناتو به اشتراک می‌گذارد.

معاون دریاسالار رون آندرسن، فرمانده مقر مشترک نروژ، می‌گوید: «تمرکز قدرت‌های نظامی روسیه در قطب شمال نه‌فقط علیه اروپا، بلکه تهدیدی برای خاک آمریکا نیز محسوب می‌شود.»

در مجمع‌الجزایر سوالبارد، تنش‌های ملی‌گرایانه پس از جنگ اوکراین شدت گرفته و نگرانی‌هایی درباره استفاده دوگانه مراکز تحقیقاتی چین برای مقاصد اطلاعاتی مطرح شده است.

در این میان، جوامع بومی قطب شمال هشدار می‌دهند که رقابت قدرت‌ها باعث نادیده گرفتن حقوق تاریخی آن‌ها شده است. میوکی داروانا، فعال جوان اهل گرینلند، می‌گوید: «ما قربانی استعمار سبز شده‌ایم. قطب شمال خانه ماست، نه فقط موضوعی برای رقابت قدرت‌ها.»

اکنون، در جهانی که منافع ملی بر همکاری جمعی سایه انداخته، قطب شمال از منطقه‌ای استثنایی به صحنه نبردی خاموش میان قدرت‌ها تبدیل شده است.

م/۱۱۰*