به گزارش تابش کوثر، با انجام پرتاب زیرمداری ماهواره‌بر «قاصد» در سی‌ام تیرماه، بار دیگر توانمندی‌های صنعت فضایی ایران در کانون توجه قرار گرفت.
پرتاب زیرمداری، گامی کلیدی در توسعه فضایی ایران محسوب می‌شود. در این نوع پرتاب جسم به ارتفاع بالایی در جو زمین می‌رسد اما به دلیل نداشتن سرعت کافی، وارد مدار نمی‌شود و به زمین بازمی‌گردد. این مسیر که از آزمایش‌های ابتدایی با «کاوشگر ۱» آغاز شد، اکنون به مرحله‌ای رسیده که ایران را در آستانه حضور پایدار در مدار زمین قرار داده است.
هدف از این آزمایش‌ها، ارزیابی عملکرد واقعی سامانه‌های فضایی در محیط نزدیک فضا با هزینه و ریسک پایین‌تر نسبت به پرتاب مداری است. این روش به طراحان ایرانی اجازه می‌دهد تا بدون از دست رفتن ماهواره‌های گران‌قیمت، به صورت مرحله‌به‌مرحله سامانه‌های خود را کامل و دقیق کنند.
در شرایط تحریمی، که دسترسی به داده‌های خارجی محدود است، تست‌های زیرمداری نقشی حیاتی در خوداتکایی صنعت فضایی ایران ایفا می‌کنند. این تست‌ها علاوه بر بررسی عملکرد پیشران‌ها، سامانه‌های جدایش، هدایت، کنترل و ایمنی، به پایگاه‌های فضایی و تیم‌های عملیاتی نیز کمک می‌کنند تا برای پرتاب‌های پیچیده‌تر آماده شوند.
در آزمون اخیر با ماهواره‌بر «قاصد»، برخی زیرسیستم‌های ماهواره‌ای مورد ارزیابی قرار گرفتند. محموله‌ای آزمایشی به ارتفاع بالا در جو ارسال شد تا عملکرد اجزای حیاتی مانند سامانه کنترل وضعیت، تأمین توان، انتقال داده و حرارتی در شرایط واقعی فضا بررسی شود. این داده‌ها به تحلیل دقیق عملکرد و اصلاح نقص‌ها کمک می‌کنند.
از جمله مزایای کلیدی این تست‌ها می‌توان به هزینه پایین، کاهش ریسک، و امکان آزمایش هم‌زمان چند زیرسیستم اشاره کرد. در واقع، این مرحله بین طراحی آزمایشگاهی و پرتاب مداری، حلقه‌ای حیاتی در زنجیره توسعه محسوب می‌شود.
ایران از اوایل دهه ۱۳۸۰ شمسی با پرتاب راکت‌های «کاوشگر» وارد فاز تست‌های زیرمداری شد. این پرتاب‌ها که تا «کاوشگر ۸» ادامه داشت، گاه در قالب مأموریت‌های زیستی انجام شد. در مرحله بعد، با توسعه ماهواره‌برهایی چون «قاصد»، «ذوالجناح»، «سریر» و «قائم»، آزمون زیرمداری به ابزاری برای سنجش عملکرد سامانه‌های چندمرحله‌ای و پیشرانه‌ها بدل شد.
برخی نمونه‌های مهم این پرتاب‌ها:
• مهر ۱۴۰۱ | بلوک انتقال مداری «سامان»
با یک کاوشگر آزمایشی، عملکرد زیرسیستم‌های این بلوک در شرایط نزدیک به فضا با موفقیت آزمایش شد.
• آذر ۱۴۰۱ | ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰»
با موتور سوخت جامد «رافع»، به‌عنوان اولین ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای سوخت جامد ایران تست زیرمداری شد.
• آذر ۱۴۰۲ | کپسول زیستی «کاووس»
پرتابی موفق پس از یک دهه توقف، با هدف بررسی سامانه‌های زیستی و بازیابی در فضا.
• تیر ۱۴۰۴ | ماهواره‌بر «قاصد»
آخرین پرتاب زیرمداری که با هدف ارزیابی فناوری‌های نوین در صنعت فضایی ایران انجام شد.
زنجیره این آزمایش‌ها نشان می‌دهد ایران با برنامه‌ای منظم و هدفمند، به‌دنبال کاهش ریسک و افزایش دقت در پرتاب‌های مداری است. این رویکرد، بیانگر بلوغ فنی، پیشرفت مهندسی، و حرکت به‌سوی خوداتکایی کامل در فناوری فضایی است.
م/۱۱۰
نظر شما