این بنا، که تا حدود ۱۲۰ سال پیش مسکونی بوده است، با هوشمندی تمام برای مقابله با تهدیدات و بلایای طبیعی ساخته شده و از سطح زمین حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد تا در برابر سیل و حملات نظامی مقاوم باشد. همچنین، با تنها یک در ورودی و یک پل چوبی متصل به طناب‌های جمع‌شونده، دارای مکانیزم امنیتی پیچیده‌ای بوده است و در صورت حمله دشمن، سربازان می‌توانستند طناب‌ها را برداشته و دسترسی به داخل دژ را غیرممکن سازند.
در میانه دژ، یک آتشکده به چشم می‌خورد که نشانگر اهمیت باورهای دینی زرتشتیان و حضور موبدان و اشراف ساسانی در این مکان است. این آتشکده پس از ورود اسلام به ایران، به مسجد تبدیل شد و اکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
در میانه دژ، یک آتشکده به چشم می‌خورد که نشانگر اهمیت باورهای دینی زرتشتیان و حضور موبدان و اشراف ساسانی در این مکان است. این آتشکده پس از ورود اسلام به ایران، به مسجد تبدیل شد و اکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
دژ ایزدخواست بر روی یک صخره رسوبی بزرگ بنا شده و از سه طرف به پرتگاه‌هایی با ارتفاع ۶ تا ۱۵ متر مشرف است، که به آن ویژگی دفاعی خاصی می‌بخشد.
این دژ تاریخی، به‌عنوان یکی از آثار برجسته معماری و شهرسازی ساسانی، از نمونه‌های نادر آپارتمان‌نشینی جهان باستان به شمار می‌آید و همچنان به‌عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی ایران پابرجاست.
م/۱۱۰