بازار سیگار ایران در قبضه آمریکا، انگلیس و ژاپن

محمد حسین برخوردار در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به اینکه شرکت دخانیات ایران یک شرکت ملی با سابقه‌ای 75 ساله است که بعد از نفت و نیشکر یکی از صنایع مهم کشوربه شمارمی آید، اظهار داشت: این صنعت بر بودجه هم اثر گذار است و به همین خاطر از همان ابتدا مسئول و مدیران عاملی که برای آن انتخاب می‌شدند از فیلترهای متعددی عبور می‌کردند.

وی افزود: در تیرماه سال 91 اعلام شد که شرکت دخانیات باید به بخش خصوصی واگذار شود ولی واگذاری آن اول فروردین ماه سال 93 انجام شد. از تیرماه سال 91 بخش حاکمیتی شرکت دخانیات که مبارزه با کالای قاچاق بود به بخش برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات ایران محول شد. آمارها نشان می دهد تا قبل از واگذاری ها مبارزه با قاچاق دخانیات به صورت مناسبی انجام می‌شد اما امروز وضع متأسفانه تغییر کرده است.

برخوردار در پاسخ به این پرسش که بعد از واگذاری‌ها شرکت در اختیار چه بخشی قرار گرفت و سهام آن به چه شکل تعیین شد، گفت: شرکت در زمانی که بخش حاکمیتی را در اختیار داشت مجوزهای واردات، صادرات و مبارزه با کالای قاچاق را خودش انجام می‌داد حتی نوع مجوزهایی که به کشاورزان داده می شد تا چه میزان توتون و تنباکو تولید کنند هم توسط شرکت صادر می شد.

*واگذاری غلط شرکت دخانیات/مدیریت بازار سیگار کشور را از ما گرفتند

مدیرعامل شرکت دخانیات با اشاره به اینکه از دولت دهم تصمیمات برای واگذاری شرکت آغاز شد، تصریح کرد: بهانه آنها برای این واگذاری‌ها اجرای اصل 44 بود اما بعداً متوجه شدیم که شرکت دخانیات جزو اصل 44 نبود بلکه در لیست دوم اصل 44 قرار داشت که باید رد دیون می‌شد.

وی با بیان اینکه اگر بخواهند اصل 44 را دریک شرکت دولتی اجرایی کنند باید درابتدا زیرساخت‌‌ها را در زمینه نیروی انسانی، تجهیزات و ...اصلاح نمایند، افزود: هیچ کدام ازاین موضوعات در شرکت دخانیات اجرایی نشد.

*تزریق بی ضابطه نیروی انسانی به شرکت دخانیات توسط مجلس و دولت

برخوردار اضافه کرد: برخی نماینده‌های محترم مجلس و دولتمردان در ابعاد مختلف فقط نیرو به شرکت تزریق کرده‌اند و این باعث شد تا دخانیات بیش از اندازه لازم نیرو داشته باشد. این در حالی است که بخش عمده درآمد شرکت از بخش حاکمیتی آن که مبارزه با کالای قاچاق، مجوز واردات و گرفتن عوارض بوده تامین می‌شد. این موضوعات باعث شد دخانیات سودده نشان داده و درگیر واگذاری ها شود.

رئیس شرکت دخانیات با اعلام اینکه بیشترین سود دخانیات در آن مقاطع بود، گفت: واگذاری شرکت دخانیات بدون کار کارشناسی انجام و بخش حاکمیتی شرکت در قالب اصل 44 واگذار شد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هم اکنون مسئولان به اشتباه بودن واگذاری شرکت دخانیات اعتراف می کنند؟ ، گفت: بله . در برخی موارد بنده با کارشناسان صحبت کرده ام و آنها هم معتقدند واگذاری ها باید به جای 100 درصدی حدود 10 درصد انجام می شد.

برخوردار در ادامه گفت: در ابتدا بخش حاکمیتی کارخانه دخانیات از آن جدا شد و سپس 55 درصد آنچه را که از کارخانه دخانیات مانده بود را در قالب رد دیون به صندوق بازنشستگان فولاد دادند، بدون اینکه به 7 هزار پرسنل و ماشین آلات قدیمی آن توجه کنند. من بارها گفته‌ام تا وقتی دولت بزرگ است ما نمی توانیم کاری انجام دهیم. البته در حال حاضر هم مشخص نیست که کارخانه دخانیات به کدام بخش تعلق دارد، دولتی است یا خصوصی.

*ورود بی سروصدای شرکت های خارجی به کشور و تصاحب بازار سیگار

وی با اشاره به اینکه غیر از 55 درصد سهم صندوق بازنشستگان فولاد، 40 درصد سهام کارخانه متعلق به سهام عدالت و 5 درصد نیز مربوط به کارکنان شرکت است، اظهار داشت: زمانی که این شرکت متعلق به بخش دولتی بود هر زمان که می‌خواستند طرح توسعه را انجام یا ماشین آلاتی را خریداری کنند با مخالفت نمایندگان به ویژه کمیسیون بهداشت روبه رو شدند. زیرا این صنعت را به نوعی مضر می دانستند در حالیکه در کنار آن شرکتهای خارجی آمدند و بی سر و صدا رشد کردند و جایگزین تولیدات شرکت دخانیات ایران شدند.

مدیرعامل شرکت دخانیات گفت: این شرکت‌های خارجی مجهز به ماشین آلات پیشرفته بودند درحالیکه تجهیزات کارخانه دخانیات متعلق به زمان رضا شاه است. به اعتقاد بنده دولتی بودن بخش فروش و توزیع باعث شده تا همچنان سیستم ارباب و رعیتی در این کارخانه باقی مانده باشد.

*برای نجات کارخانه به شرکت های خارجی welcome می گوییم

وی با بیان اینکه دو شرکت BAT وJTI از سال 82 و 83 کار مشترک خود را با شرکت دخانیات آغاز کرده‌اند، تصریح کرد: ما از این مشارکت استقبال می‌کنیم. آنها ماشین آلات خودشان را دارند و ما نیروی انسانی، تجهیزات و انبار را در اختیار آنها قرار می دهیم اما مابقی مباحث کنترل کیفی و ... بر عهده آنهاست.

رئیس شرکت دخانیات افزود: زمانی که ما شعاری و ایده‌آلیستی فکر کنیم باعث می‌شود صنایع مان زمین بخورند و خارجی‌ها تقویت شوند. ما اکنون به خارجی های اصلاحاً welcome می گویم که اگر نمی آمدید کارخانه با این 7 هزار پرسنل و 8 هزار کشاورز نمی دانست چه کند.

برخوردار با اعلام اینکه شرکت دخانیات یک زمانی 24 میلیون نخ سیگار تولید می‌کرد، تصریح کرد: امروز این دو شرکت در حالیکه ما خواب بودیم و صنعت دخانیات را مضر می دانستیم بازار را با تکنولوژی روز خود گرفته‌اند. به اعتقاد بنده صنعت سیگار مضر است اما اصلاح آن نیز راهکار دارد.

وی اضافه کرد: سیگار دو آیتم مضرر نیکوتین و قطران دارد. من از زمانی که مسئولیت این شرکت را برعهده گرفتم سعی کرده‌ام با استفاده از بخش تحقیق و توسعه این دو آیتم را کاهش داده و حتی به زیر حد استاندارد برسانم . ممکن است برخی بگویند این چه حرفی است؟ شرکتهای خارجی تحت همین استاندارد سیگار تولید می‌کنند، اما من میگویم که چه اشکال دارد من برای مردم کشور خودم سیگاری که مواد مضر کمتری دارد را تولید کنم.

*از تولید 24 میلیارد نخ سیگار امروز به 8.4 میلیارد نخ رسیده‌ایم

مدیرعامل شرکت دخانیات با اشاره به اینکه شرکت دخانیات از تولید 24 میلیارد نخ سیگار امروز به تولید 8.4 میلیارد نخ سیگار رسیده است، تصریح کرد: این کاهش حجم تولید در حالی است که روز به روز بر پرسنل این شرکت افزوده می‌شود.از آن طرف سیگار خارجی و به ویژه قاچاق با قیمت پائین تر جای سیگار تولید داخلی را گرفته است.

وی اضافه کرد: البته باید بگویم مجلسی‌ها معتقدند این کاهش حجم تولید در زمان واگذاری به بخش خصوصی اتفاق افتاده اما براساس اطلاعات و آمار واقعیت این است که ما بازار را وقتی از دست دادیم که شرکت‌های خارجی آمدند و فضا رقابتی شد، ولی ما همچنان رویه قبلی ارباب و رعیتی را ادامه دادیم. قسمتهای کارخانه بسیار بزرگ ولی بخش بازاریابی و صادرات ما ضعیف و ناکارآمد بود. بنابراین ما بازار را در دوران حاکمیتی از دست دادیم واین امر در زمان جدا سازی بخش حاکمیتی و مرکز نظارت و برنامه ریزی بر دخانیات تشدید شد.

برخوردار با اشاره به اینکه امروز نظارت بر قاچاق از اختیار شرکت خارج شده است، گفت: مجوز واردات وصادرات را هم از شرکت گرفتند و برنامه ریزی نیز از حیطه اختیارات آن خارج شد و اوج افول دخانیات ایران در واگذاری‌ها شکل گرفت.

*رشد قاچاق سیگار بعد از واگذاری شرکت دخانیات، نظارتی بر قاچاق سیگار نیست

وی درپاسخ به اینکه افرادی که مرکز نظارت و برنامه ریزی بر دخانیات را از شرکت جدا کردند مدعی هستند که شرکت دخانیات در مبارزه با قاچاق و دادن مجوز واردات کارآمد نبوده و حتی در برخی از مواقع شرکت را متهم به تبانی هم کرده‌اند، گفت: سوال من این است آیا با جدا کردن این مرکز اکنون بحث مبارزه با قاچاق توانمند و کارا است؟ چقدر توانسته است به صنعت دخانیات با سابقه 80 سال کمک کنند؟ ما باید با اعداد و ارقام صحبت کنیم. ممکن است تخلفاتی بوده من نه می توانم این را تایید یا رد کنم چون در آن زمان مسئولیتی نداشتم، ولی واقعیت این است براساس آمار بدترین زمان دوران دخانیات زمانی بوده که مرکز نظارت و برنامه ریزی بر دخانیات از شرکت دخانیات جدا شد و به سمت وزارت صنعت، معدن و تجارت رفت.

برخوردار تصریح کرد: آمارها نشان می دهد پس از آن دوران، واردات و قاچاق به شدت افزایش یافت. البته استدلال مجلس این بوده که در تمام دنیا برای اینکه مصرف را پائین ببرند مالیات را افزایش دادند. به اعتقاد بنده هم درست است اما این مالیات را باید خرده فروش پرداخت کند نه مثل اینجا که تولید کننده باید مالیات سنگین بپردازد.

*سالانه 27 میلیارد نخ سیگار به کشور قاچاق می‌شود

وی با بیان اینکه وقتی تولید کننده مالیات بیشتری بدهد برای قاچاقچی انگیزه بیشتری ایجاد خواهد شد، در پاسخ به اینکه سالانه چه میزان سیگار به کشور قاچاق می‌شود؟ افزود: در حال حاضر آمار درستی وجود ندارد برخی 17 و 27 میلیارد نخ را میزان قاچاق سیگار به کشورعنوان می‌کنند که بنده هم 27 میلیارد نخ را قبول دارم.

برخوردار با اشاره به اینکه تقریباً 39 درصد نیاز کشوربه سیگار توسط قاچاق تامین می‌شود و سهم شرکت دخانیات 8.4 میلیارد نخ است. تصریح کرد: 15 میلیارد نخ از طریق مشارکت با کشورهای خارجی با برند خودشان و 4 میلیارد نخ سیگار هم توسط کسانی که صنعتی مجوز گرفته‌اند در بازارعرضه می‌شود. در کنار این آمار 16 میلیارد نخ سیگار هم در سال 93 به کشور وارد شده است.

رئیس شرکت دخانیات با بیان اینکه جمع تولید و واردات سیگار در سال 93 تقریباً 41 میلیارد نخ و 27 میلیارد هم قاچاق به کشور انجام شده است، اظهار داشت: این آمار در حالی است که سال گذشته کشور 67 میلیارد مصرف سیگار را داشته است.

*ابزار لازم برای جلوگیری از قاچاق سیگار به کشور را نداریم

وی در پاسخ به این پرسش که این میزان قاچاق سیگار از مبادی رسمی یا غیر رسمی وارد کشور می‌شود؟ گفت: حتماً راههایی برای ورود سیگار به کشور است که شگرد خاص خود را دارد. مبادی رسمی که مشرف بر واردات هستند با ابزارهایی مانع ورود کالاهای قاچاق می شوند اما واقعیت این است که دستگاه "ایکس ری" به اندازه کافی در گمرکات نیست که بتوانیم به صورت جدی با قاچاق سیگارمقابله کنیم. البته سیگار کالای قاچاق پذیری است و از راههای مختلف مانند قایق و کول بری و ... به راحتی وارد کشورمی‌شود، اما با صورت کلی ما ابزار لازم را برای مقابله با قاچاق سیگارنداریم.

*افزایش 39 درصدی قاچاق سیگار در سال 93

برخوردار در ادامه در پاسخ به اینکه از سالی که مرکز نظارت و کنترل بر دخانیات را از شرکت گرفتند چه میزان قاچاق سیگار افزایش یافته است؟ افزود: در سال 93، 39 درصد ، سال 92، 28 درصد، سال 91، 24 درصد میزان قاچاق سیگاربوده است در سال 90 هم میزان قاچاق 34 درصد است.

وی با طرح این پرسش که مگر میشود شرکتی با این همه پرسنل و تجهیزات را به حال خود رها کرد بعد همه چیز را به گردن خصوصی سازی انداخت؟ گفت: از مجموع بدهی شرکت دخانیات 23 میلیارد آن برای سال 93 است. در حالیکه 55 درصد مربوط به بخش خصوصی است و 40 درصد متعلق به دولت است و 5 درصد سهم کارگران است که هنوز پرداخت نشده است.

*وزارت صنعت برنامه برای حمایت شرکت دخانیات ندارد فقط گُر و گُر مجوز واردات صادر می‌کند

رئیس شرکت دخانیات درپاسخ به اینکه آیا وزارت صنعت برنامه ای برای حمایت از بخش دخانیات دارد؟ گفت: خیر، همین طور گُر و گُر دارد مجوز واردات صادر می‌کند. حتی من به وزارت صنایع پیشنهاد کردم شرکت دخانیات که مال این کشور است بیاید مالیات بر فروش این شرکت را برای چند سال در برنامه 6 توسعه، از 20 درصد به 5 درصد کاهش دهید تا شرکت بتواند خودش را نوسازی کند. که سازمان برنامه جواب داده بود مطابق با اصل برابری سرمایه گذار داخلی و خارجی ما نباید این کار را بکنیم تا سرمایه گذار خارجی هم برای سرمایه گذاری در ایران تمایل داشته باشد. بدون اینکه به وضعیت ویژه این کارخانه توجه کنند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر به اعتقاد بنده شرکت در صورت امکان یا باید به خود دولت برگردد یا در اختیار یکی از این وزارتخانه‌های کار و یا صنعت قرار گیرد. به شرطی که مرکز حاکمیت و نظارت هم در یکی از این وزارتخانه‌ها باشد.

رئیس شرکت دخانیات در پاسخ به اینکه آیا آقای نعمت زاده با نظر شما موافق هستند؟ گفت: نمی دانم. چیزی از وزیر صنعت در این رابطه نشنیده‌ام.

* نام هیچ سیگار به غیر از برگ در لیست ممنوعیت واردات 270 قلم کالا از امریکا نیست

برخوردار در ادامه این گفت‌وگو در خصوص پرونده سیگارهای وارداتی و به ویژه سیگار مارلبرو که مجوز واردات آن حرف و حدیث های زیادی را به وجود آورده بود، افزود: در حال حاضر این سیگار به صورت قاچاق در بازار کشور وجود دارد. البته یک لیستی از ممنوعیت واردات 270قلم کالا از آمریکا منتشر شده که فقط سیگار برگ در آن درج شده و خبری از سیگار نیست.

وی با اشاره به اینکه وزیر صنعت قبل از فرمایشات مقام معظم رهبری در ممنوعیت ورود کالاهای مصرفی امریکایی، به جهت دید صنعتی موافق واردات و صدرو مجوز این نوع سیگار برای مقابله با قاچاق آن بود، تصریح کرد: نعمت زاده نمی‌خواهد حق و حقوق دولت به سمت قاچاق برود. البته عقلانیت نیز همین را می‌گوید. ولی من نمیدانم این سیگار آخر اسرائیلی است یا مشکل امنیتی دارد. اما این را می‌دانم که به جای آنکه یک کالای قاچاق که اصل و تقلبی بودن آن مشخص نیست و حق و حقوق دولت را از می برد، با صدور مجوز می‌تواند در داخل کشور تولید شود.p/110