تأسیس مناطق آزاد صنعتی ـ تجاری یا مناطق آزاد پردازش صادرات در کشورهای در حال توسعه صنعتی جهان سوم از جمله پدیدههای اقتصادی یک ربع قرن اخیر اقتصاد بینالمللی است. هدف از برپایی این مناطق ـ اعم از آنها که موفق بودهاند، و آنها که به توفیق زیادی دست نیافتهاند.
زمینهسازی جهت فراهم ساختن شرایط مناسب برای افزایش تولید و صدور کالاهای صنعتی از طریق راهیابی به بازارهای جهانی بر اساس اصول رقابت آزاد بوده است.
از مناطق آزاد کاملاً موفق میتوان به منطقه آزاد هامبورگ در آلمان اشاره کرد. در آسیا نیز تنها مناطق آزاد هنگ کنگ و سنگاپور کاملاً موفق بودهاند و اگر مالزی، تایوان و کره جنوبی را نیز که تا حدودی موفق به جذب سرمایه، تکنولوژی و مدیریت کشورهای پیشرفته صنعتی شدهاند، بتوان موفق در نظر گرفت، تنها پنج منطقه پردازش صادرات آسیایی قرین توفیق بودهاند. منطقه آزاد جبل علی امارات نیز هنگامی موفق قلمداد میشود که نسبت سرمایه گذاریهای زیربنایی به سرمایه گذاری تولیدی مورد قضاوت قرار نگیرد.
تمام تجارب و گفته ها نشان می دهد ایران هنوز به جایگاه مناسبی برای بهره برداری از مناطق آزاد نرسیده است چرا که نه تنها این مناطق توانایی رشد و شکوفایی ساکنان بومی خود نشده اند بلکه تاثیر چندانی نیز بر اقتصاد کشور نگذاشته اند. باید بارها تاکید کرد که مناطقی برای خود سودی ندارند چطور می توانند در پویایی و رشد اقتصاد کلان کشور نقش پررنگی ایفا کنند. امید بر آن است که دولت ها برای رشد این مناطق ابتدا به سفره معیشت خانواده های ساکن مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نگاهی بیاندارند!
منبع:باشگاه خبرنگاران