گفتگوی رسانه تابش کوثر با دکترمحمد مهدی لبیبی، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه/ در مقابل طوفان های سخت، آدمها دو کار می توانند انجام دهند؛ یا باید یک دیوار بتنی سخت بکشند یا یک نیروگاه بادی درست بکنند، ما در برابر کرونا باید کار دوم را انجام دهیم یعنی علاوه بر اینکه خودمان را محافظت می کنیم از این شرایط پیش آمده و از این دنیای جدیدی که در آن زندگی می کنیم برای آموختن و یادگیری بیشتر و تحول در زندگی در جهت مثبت استفاده ببریم.
شنبه ۶ شهريور ۱۴۰۰ ساعت ۰۹:۱۰
کد مطلب : 118327
لبیبی ادامه داد: خیلی از شرایطی که در دوران بحران وجود دارد در شرایط عادی وجود ندارد. آنچه به انسان کمک می کند اجتماعی بودن است، همان فرایندی است که در همه موجودات زنده وجود دارد، چون انسان ذاتا یک موجود اجتماعی است و زود خودش را تطبیق میدهد.
وی اذعان داشت: بعد از سالهای طولانی است که ما چنین تجربه ای را در تمام دنیا می بینیم، ما اینجا مفهومی را متوجه می شویم به نام Network Society (جامعه شبکه ای) که آقای کاستلز از آن سخن می گفت، به این معنی که اگر اتفاق کوچکی در جایی رخ می دهد ما این را در درون یک شبکه بزرگتر ببینیم، یعنی مشکلی که در یک شهر یا کشور دیگری رخ می دهد ممکن است به ما ارتباط داشته باشد که دیدیم در بحث کرونا ارتباط داشت؛ بنابراین باید بدانیم که ما در یک دهکده جهانی هستیم که همه اتفاقات می تواند روی همدیگر تاثیرات و تاثراتی داشته باشد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تصریح کرد: آنچه که پیش می آید این است که ما روز به روز میزان تطابقمان با شرایط موجود بیشتر می شود و ممکن است که داستان کرونا چندین سال طول بکشد تا زمانی که بطور کامل ریشه کن شود از این رو انسانها با گذشت زمان یاد می گیرند چگونه از خودشان و دیگران محافظت کنند، یاد می گیرند که تعاملات اجتماعی قوی تری داشته باشند و می دانند که سلامتی آنها به سلامتی دیگران هم بستگی دارد.
در نهایت، کرونا در کنار تمام فجایعی که بوجود آورد به انسانها درس های بزرگی داد، که خیلی چیزها را فراموش نکنند و هر کدام از این درسها می تواند برای ما تجربه ارزشمندی باشد.
لبیبی در مورد آسیب هایی که خانه نشین شدن برخی افراد، مخصوصا دانشجویان و دانش آموزان، با توجه به شرایط کرونایی، برای جامعه به همراه می آورند، گفت: البته ما قبل از اینکه ویروس کرونا بیاید تا حدی چنین وضعیتی را تجربه کرده بودیم، اینکه آدم ها در جامعه از حالت های گذشته که روابط عمیق داشتند، ارتباط هایشان را تا حدودی قطع کرده بودند و در دنیای تنهایی خودشان زندگی میکردند، کنار هم بودند اما با هم کاری نداشتند، حتی در درون خانه همین تنهایی ها وجود داشت. عواطف و احساسات قوی گذشته از بین رفته بود، در مقالات زیادی هم دیدیم که نوشته می شد انسانهای دنیای مدرن انسانهای تنهایی هستند و روابطشان خیلی منطقی و حساب شده می شود، اما کرونا باعث تشدید این حالات شد.
با این حال اگر کرونا، طبعاتی برای سیستم آموزشی داشته باشد اما می تواند تحول مثبت هم باشد.
این جامعه شناس خاطر نشان کرد: همانطور که تافلر و امثال او همه چیز را در دیدگاه ها متحول می دیدند و می گفتند در آینده نظام های سنتی جایشان را به نظام های مدرن می دهند و مثلا آموزش در این شکل سنتی دیگر نیازی نیست که وجود داشته باشد، تا حدودی صدق می کند. قطعا دنیای آینده ما دنیایی است که افراد آموزش را با سیستم انجام می دهند ولی در این دوره چون کرونا ناگهانی اتفاق افتاد و زیرساخت ها فراهم نبود در واقع چیزی که قرار بود در مدت زمان طولانی اتفاق بیفتد در یک فاصله کوتاهی انجام شد، نه آمادگی ذهنی وجود داشت و نه امکانات فنی، به همین دلیل ما نتوانستیم خودمان را با شرایط جدید فورا تطبیق دهیم و قبول دارم با یک وضعیت افت تحصیلی در بین دانش آموزان و دانشجویان مواجه شدیم؛ اما هیچ کدام از آنها مقصر نبودند ما آمادگی مقابله با این شرایط را نداشتیم و سعی کردیم شرایط را ایجاد کنیم، حالا آرام آرام به سمتی می رویم که یاد بگیریم اینگونه هم می شود زندگی کرد و شرایط و الزامات چیست تا ساختارها و امکانات را فراهم کنیم و به افراد آموزش دهیم که چطور از این ابزارها استفاده کنند.
لبیبی بیان کرد: گاهی اوقات تحولات اجتماعی غیرقابل بازگشت است، یعنی به یک نقطه ای می رسد که بازگشتی در آن نیست؛ بنابراین این تصوری که ما یک روز دوباره برگردیم به آن دوران سنتی کمی غیرمنطقی است و با از بین رفتن کرونا هم باز شما چون با این سیستم های جدید کار کرده اید و آشنا شده اید ترجیح می دهید به همین شکل آموزش انجام شود، پس در نهایت موارد مثبتی هم وجود دارد که باید به آنها توجه کنیم.
لبیبی در ادامه، نقش جامعه در کنترل ویروس کرونا را با مثال روشنی از سواد رسانه ای ذکر کرد و افزود: در بحث کنترل ویروس کرونا ما باید بخش آموزش را بالا ببریم، مثلا در بخش رسانه واژه بسیار مهمی داریم بنام سواد رسانه ای، یعنی فرد چگونه از رسانه ها استفاده بکند، مثلا ما قرار نیست در همه شبکه های اجتماعی عضو باشیم، ما باید انتخابگر باشیم برمبنای علاقه و سودمندی، که این یک بحث جدی است.
وی اضافه کرد: ما باید جامعه را هم در همین فضا بیاوریم یعنی آموزش های مداوم به افراد یاد می دهد که چکار بکنند و این اتفاق افتاده و مردم بیش از گذشته می دانند مثلا برای مبتلا نشدن به کرونا چه بکنند.
لبیبی با بیان اینکه جامعه نقش نیرومندی دارد گفت: انسانها فرهنگ جامعه را می سازند و فرهنگ جامعه دوباره انسانها را می سازد و بین تفکر انسان و تفکر حاکم برجامعه یک رابطه متقابلی وجود دارد به همین دلیل ماتحت تاثیر فرهنگ حاکم برجامعه هستیم و فرهنگ جامعه ما ساخته ذهن ما و پیشینیان ماست، در نتیجه نقش جامعه نقشی حیاتی و کلیدی است.
محمد مهدی لبیبی در پاسخ به این سوال که دغدغه یک جامعه شناس در شرایط کرونایی چیست، به دغدغه آحاد مردم در این شرایط اشاره کرد و افزود: من فکر می کنم تمام مردم جامعه با توجه به جایگاه و نقشی که دارند در بحران ها مسئولیت بیشتری پیدا میکنند و هر انسانی در هر سمت و پستی که باشد، وقتی که می بیند جامعه با یک بحران مواجه شده است باید خودش را مسئول تر بداند. این مسئولیت بیشتر، نیازمند فداکاری است، یعنی یک فروشنده مواد غذایی وقتی که می بیند جامعه دچار مشکل است یک مقدار از آن منافع شخصی اش گذشت می کند، این کار علامت متمدن بودن است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: آقای نوربرت الیاس کتابی دارد به نام فرایند متمدن شدن، که همین بحث را دارد، یعنی زمانی که ادعای تمدن می کنیم باید شاخصه های آن هم وجود داشته باشد و همراهی وقتی متقابل باشد، خیلی می تواند تاثیرگذار باشد.
وی تاکید کرد:جامعه شناسان امروز بیشتر از گذشته باید دغدغه جامعه را داشته باشند . ما در یک مجموعه در هم تنیده ای هستیم که هر عاملی روی عامل دیگر اثر میگذارد. اصطلاح خوبی داریم به نام اثر پروانه ای، برگرفته از اینکه اگر پروانه ای در قاره آفریقا بال بزند ممکن است باعث وقوع یک طوفان در قاره آمریکا شود، شاید کمی دور از ذهن باشد اما مفهومش این است که هر چیزی که در جایی اتفاق می افتد می تواند در جای دیگری اثر بگذارد و ما امروزه اثر پروانه ای را در جهان احساس کردیم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: جامعه شناسان بعد از بحران کرونا یاد گرفته اند که مسائل را در سطح کلان ببینند، این درس مهمی است که ما از کرونا گرفتیم و باید دغدغه بیشتری نسبت به گذشته داشته باشیم.
لبیبی به این سوال که اگر در جایگاه قدرت بودید، برای حل معضل این بیماری چه می کردید، اینگونه پاسخ داد: ما برای از بین رفتن ویروس کرونا می توانیم اقداماتی بکنیم اما توانایی گسترده نداریم، می توانیم رعایت فاصله اجتماعی را آموزش بدهیم، می توانیم آموزش دهیم از ابتلای بیشتر جلوگیری بکنند، اما باید بپذیریم این بیماری وجود دارد و قرار نیست فردا برود و تمام شود، ما باید چگونه زندگی کردن در دنیای آلوده به کرونا را یاد بگیریم، ما در هر برهه از زمان تقسیم بندی داشته ایم، مثلا می گفتیم قبل از رنسانس بعد از رنسانس؛ الان هم شرایط زندگی، بعد از کروناست و همه کشورها باید یاد بگیرند چگونه با وجود کرونا زندگی کنند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه یادآور شد: برای حل معظل این بیماری بخش عمده ای مربوط به اقدامات پزشکی است، مثل واکسیناسیون.
محمدمهدی لبیبی در پایان اظهار داشت: ما باید زندگی با کرونا را یادبگیریم ولی آسیب نبینیم، باید چگونگی محافظت از خودمان در برابر کرونا را یاد بگیریم، ما در مقابل کرونا باید به این جمله توجه کنیم که می گویند در مقابل طوفان های سخت، آدمها دو کار می توانند انجام دهند؛ یا باید یک دیوار بتنی سخت بکشند یا یک نیروگاه بادی درست بکنند، ما در برابر کرونا باید کار دوم را انجام دهیم یعنی علاوه بر اینکه خودمان را محافظت میکنیم از این شرایط پیش آمده و از این دنیای جدیدی که در آن زندگی می کنیم برای آموختن و یادگیری بیشتر و تحول در زندگی در جهت مثبت استفاده ببریم.
۰