مسئله شهادت مردان و زنان از احکام مولوی است

حضرت آیت الله العظمی گرامی در گفتگو با خبرنگار رسانه الکترونیکی تابش کوثر درباره مصاحبه روزنامه قانون با خانم سوده حامد توسلی تحت عنوان بی اعتباری شهادت زنان مصداق تبعیض جنسیتی است ، گفت : تبعیض جنسیتی حرف اشتباهی است ، هر قبولی بر اساس امتیازات و اختصاص هایی است ، به خاطر تبعیض نیست بلکه به خاطر شرایط خاصی که در زن ها و در مردها وجود دارد .

ایشان در ادامه افزود : در سوره بقره آیه ۲۸۲ وقتی مسئله شهادت را مطرح می کند ، می فرماید : ای مردم وقتی یک معامله ای انجام می شود و وام در آن هست ، سند بنویسید و بعد می گوید اگر خودش نمی تواند سند بنویسد ولی بگیرد تا اینکه می فرماید : دو تا شاهد از مردان بگیرد و اگر دو مرد نبود یک مرد و دو زن از شاهدان بگیرد T چرا بدین صورت فرموده ؟ زیرا أَن تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ‌ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَ‌ىٰ ، برای اینکه اگر یکی از این دوتا زن اشتباه کند دیگری وی را متوجه کند ، بعضی ها می گویند اگر یکی فراموش کند ، خیر فراموشی فقط نیست ، مسئله اشتباه رفتن و ضلالت است . (می فرماید : أَن تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا) حالا گاهی اوقات ممکن است فراموشی هم به این گفته شود اما نه فراموشی به معنای متعارف بلکه به معنای به فراموشی سپردن یعنی در حقیقت ممکن است با توجه و اعتنا نکردن ، یکی از دو زن به ضلالت و اشتباه برسد و اشتباه در اینجا به خاطر احساسی بودن است

این مدرس عالی حوزه در ادامه تشریح کرد : همه این مسئله را می دانند و حتی خانم های تحصیل کرده رده بالا به خود من گفتند ، ما که زن هستیم خودمان می دانیم که خانم ها احساسی هستند و این احساسات غلبه می کند و باعث می شود راه را عوضی بروند . ممکن است که در آقایان هم کسانی خیلی احساسی باشند و در خانم ها هم کسانی باشند که اصلا احساس نداشته باشند اینها ممکن اما نادر است

این مرجع تقلید گفت : باید توجه کنیم که قانون بر اساس نوع وضع می شود ، مبنای قانون نوعیت است . میزان نوعیت است نه فرد ، حالا یک جایی که خانم دکتر است یا احساسی نیست،نمی شود برای این فرد قانون وضع کرد ، چیزهایی که به فرد باشد با یک گواهی پزشکی خراب می شود . وی از فلان دکتر گواهی می گیرد که من اصلا احساس ندارم ، پس میزان نوعیت است . خانم ها در حد نوعیت (و لو خانم دکتر باشد) احساسی تر از آقایان هستند که خود خانم های تحصیل کرده هم این مسئله را تصدیق می کنند

حضرت آیت الله گرامی در ادامه تصریح کرد : پس قضیه ای که در طبع خانم ها است تبعیض جنسیتی نیست . تبعیض یعنی هر دو مثل هم هستند و ما این بعض را بر بعض دیگری بدون دلیل ترجیح می دهیم ، این تعریف تبعیض است . حال خانم ها مدیریت مسائل ذوقی و عاطفی را بهتر از مردان می توانند انجام بدهند و لذا همه می گویند مدیریت کودکستان ها و معلم مدارس ابتدایی و برای پرستاری و از این قبیل مسائل خانم ها بهتر از آقایان هستند ، این را که تبعیض جنسیتی نمی گویند .

حضرت آیت الله گرامی در پاسخ به اظهارات حقوقدان مصاحبه مذکور که گفته بود : به نظر بسیاری از علما احکام اسلام به دو دسته‌ کلی احکام مولوی و احکام ارشادی تقسیم می‌شوند. برخلاف احکام مولوی نمی‌توان عمل كرد اما احکام ارشادی از انعطاف بیشتری بهره‌مندند. بحث نصف بودن ارزش شهادت زنان نسبت به شهادت مردان که در صدر اسلام مطرح بود به گفته بسیاری از علمای نواندیش جزو احکام ارشادی است و می‌توان با مقتضای زمان و مکان آن را دستخوش تغییر و تحول كرد ، گفت : ما قبول داریم که احکام مولوی و احکام ارشادی داریم اما به این معنی نیست که هر چیزی را دیدیم به احتمال ارشادیات کنار بگذاریم .

ایشان افزودند : امر ، دستور است . یک وقتی در یک مسئله قرائن قطعیه وجود دارد که این دستور ، دستوریت ندارد و فقط مثل نسخه پزشک است ممکن است از این قبیل مسائل باشد اما وقتی مولا ، امر می کند ما بایستی در برابر این امر پاسخ داشته باشیم و عمل کنیم .نمی توانیم بگوییم فکر کردیم شاید ارشادی باشد مولا می گوید من به تو امر کردم باید عمل کنی ، در اول آیه مذکور آمده است يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا که ملاک مومنین در هر زمانی هستند ، این که می گویند مسئله شهادت مردان و زنان از احکام صدر اسلام بوده است پس با توجه به اول آیه مذکور که آمده است يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا یعنی فقط زمان پیغمبر مومنین بودند و الان مومنین پیدا نمی شوند ؟!!!

آیت الله گرامی تصریح کرد : اگر قرائنی همراه حکم نباشد همه اش مولوی است زیرا مولا بگوید این کار را انجام بده ، این امر است و باید اطاعت کنیم اما یک وقت مولا با یک چیز هایی به

ما می فهماند که اگر انجام هم ندادیم مهم نیست در اینجا ارشادی است . در زمان حال هم همینطور است که اگر کسی حق فرماندهی دارد چه در نیروی انتظامی و چه در بین کارفرما و کارگر ، بگوید این کار را انجام بده کارگر می تواند بگوید من خوابیدم ، گفتم شاید حکم ارشادی باشد ، وقتی مولا می گوید این کار را انجام بده باید انجام بدهد . پس اینکه شرع محمد مستمر الی یوم القیامه ، قانون پیامبر تا روز قیامت بر پا است این یعنی چی ؟ اگر هر کجا ما احتمال بدهیم این ارشادی است و مولوی نیست که همه چیز بهم می ریزد

این مرجع تقلید اظهار کرد : بنابراین اولا صریح آیه قرآن است و حکم در اینجا قطعی است ، ثانیا ملاکش ذکر شده است و آن اینکه به خاطر احساسی بودن احتمال فراموشی به معنای گمراهی رفتن در زن ها بیشتر است که این ملاک تبعیض جنسی نیست ثالثا هیچ قرینه ای برای حکم ارشادی بودن نیست رابعا صریح شروع آیه يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا است که مومنین در هر زمانی هستند .

این مدرس عالی حوزه در ادامه تشریح کرد :شهادت شرایطی دارد : ۱- بلوغ ۲- عقل ۳- ایمان ، شهادت غیر مومن قبول نمی شود ۴- عدالت است ۵- یکی از شرایط اش این است که وی در معرض اتهام نباشد و ... حال ما می توانیم بگوییم این شرایط تبعیض است؟

ایشان افزودند : اقسام حقوق دو نوع است ۱- حق الله ۲- حق الناس . حق الله در کتاب حدود بیان می شود که چهار مرد یا سه مرد و دو زن و بعضی دو مرد و چهار زن و بعضی دو شاهد ، به هر صورت انجام می شود . در حق الناس در بعضی مواردش حتما نباید از خانم ها باشد و حتما باید مرد باشد مثل مسئله طلاق که شهادت زن ها به هیچ وجه قبول نمی شود زیرا مسئله طلاق مسئله ای است که جنبه های عاطفی دارد و آنهایی که بیشتر عاطفی هستند بیشتر در معرض اشتباه قرار می گیرند.

آیت الله گرامی در ادامه بیان کرد : بعضی مسائل حق الناس جنبه مالی دارد و بعضی جنبه مالی ندارد . در آن مسائلی که جنبه مالی ندارد ، شهادت زن ها قبول نیست اما در آن مسائلی که جنبه مالی دارد شهادت زن ها قبول است . یک قاعده کلی نیست که رد کنیم این مسائل هر کدام یک جهاتی دارد و مسائل فقهی یک مسائلی نیست که یک کسی با یک مقاله و مصاحبه بخواهد حل کند . مباحث بسیار عمیقی است

ایشان در پاسخ به اظهاراتی از این قبیل که این آیه درباره زن هایی است که در صدر اسلام بوده اند و به مسائل اجتماعي و مسائل بيرون از خانه زياد ورود نمي‌كردند و بيشتر در مسائل خانوادگي حضور داشتند ، گفت : یعنی زن های حالا از حضرت زهرا ، حضرت زینب با سواد تر بودند ؟ این افراد حضرت سکینه بنت الحسین که با ادبا جلساتی داشتند و از ایشان استفاده می کردند در تاریخ ندیدند ، این افراد حضرت نفیسه را ندیدند ، ندیدند که در تاریخ چه اوصافی درباره حضرت فضه خادمه حضرت زهرا است ؟ پیغمبر اکرم آمد و وضع آن زمان را عوض کرد و افراد با سواد شدند

ایشان افزودند : اما اینکه زن های صدر اسلام کارهای خانه را انجام می دادند بر اساس تقسیم کاری پیامبر اکرم بود و برای این بود که وقتی خانم ها در بیرون کار می کنند انواع مشکلات پیش می آید که امروزه هم شاهد آن هستیم که خود خانم ها الی ماشاء الله از شرایط فعلی گله دارند برای اینکه تا به یک جایی می روند اولین مسئله ای که مطرح می شود این است که آقایان نظر فساد به این خانم ها دارند و عجیب تر این که بسیاری از کارهایی که مردها می توانند انجام بدهند و هستند باز بعضی ها اولویت به خانم ها می دهند. پیغمبر میداند وقتی خانم ها بیرون می آیند آن نیمه بیرونی جامعه که مرد ها باشند از کار بی کار می شوند .

آیت الله گرامی در ادامه بیان کرد : ما صریح روایت داریم که لَنْ يُفْلِحَ قَوْمٌ وَلَّوْا أَمْرَهُمُ امْرَأَةً ملتی که کارشان دست یک خانمی باشد اینها به صلاح و رستگاری نمی رسند .مدیریت های کلان باید دست خانم ها نباشد به خاطر همان جنبه های احساسی که ممکن است اشتباهات کلانی به وجود بیاید

ایشان افزودند: صریح قرآن در قضیه هدهد و سلیمان است که هدهد درمقابل حضرت سلیمان دو تا اشکال بر قوم سبا گرفته است که حضرت سلیمان قبول میکند ، یک اینکه انها خورشید پرست بودند و دوم اینکه رئیسشان هم یک خانم بود . صریح قرآن می گوید ما مرد ها را بر زن ها برتری دادیم الرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّـهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ یکی به خاطر جنبه ذاتیشان و یکی هم به خاطر مخارج و انفاق که دست مردها است . این بدین معنا نیست که در مسائل ارتباط با خدا تبعیض است ، خیر درارتباط با خدا میزان تقواست ممکن است یک خانمی تقواش صد درجه بیشتر از فلان مرد باشد ، او از جنبه های ارتباط با خدا محترم تر است اما یک جنبه سپردن وظیفه و کار است که آن بحثش جدا است .