«رند پاول»؛ میانجی شریف یا مامور ترامپ؟!

اما پس از گذشت چند روز، «رابین رایت» خبرنگار این روزنامه در گزارشی مدعی شد که در ماه گذشته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، برای دیدار با دونالد ترامپرئیس جمهور آمریکا در دفتر ریاست‌جمهوری کاخ سفید دعوت شده بود.

راهبرد دو سویه‌ی رند پاول در کاخ سفید

رند پاول سناتور جمهوری خواه و نزدیک به دولت ترامپ به عنوان یکی از میانجی های حضور ظریف در کاخ سفید شناخته نمی شود، پیشتر هم او با وزیر امورخارجه ایران دیدار داشته و هر از چندی استراتژی های مربوط به سیاست خارجی را مطرح می کند. رند پاول را عموماً در صحنه سیاست آمریکا به عنوان یک جمهوری خواه محافظه کار می شناسند[2]، شهره بودن او به مسئله‌ی دخالت ایالات متحده آمریکا در عرصه های مختلف جهانی و بیشتر کردن پایگاه‌های نظامی مشخص است. تا جایی که دیلی کالر در گزارش 6 فوریه 2013 [3]رویه او را مخالف استراتژی پدرش «ران پاول» در خصوص محدودساختن فعالیت های بین المللی آمریکا در عرصه سیاسی – دفاعی می داند.

تلاش اصلی پاول در عرصه سیاسی را می توان در دو راهبرد اصلی تحلیل کرد. نخست آنکه رند پاول به دنبال رسیدن به کرسی «مشاور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا» است. رند پاول بارها نسبت به سیاست های امنیتی جان بولتون منتقد بوده و از حضور او در دولت ابراز تأسف کرده است[4]  او برای پیشی گرفتن از «جان بولتون» باید طرح ایجابی و البته قابل اجرایی را در خصوص «پروژه ایران» به ترامپ عرضه کند، به همین دلیل تلاش های او برای برگزاری جلسه مشترک ظریف – ترامپ را می توان از این حیث تحلیل کرد. اما دلیل دوم،  هدفگذاری‌های کلان سیاست خارجی دولت ترامپ است که در این مرحله سعی خواهدکرد بازی را با تاکتیک متفاوت و با پیمانکاری فرد دیگری به پیش ببرند.

خلع سلاح منطقه ای یا توافق غیر مکمل؟

برخی نیز بر اساس اظهارات رند پاول معتقدند که وی رویه ای تساهلی تر نسبت به ایران در پیش می گیرد. به طور مثال سایت «پُلِیتیکو» به نقل از رند پاول در یادداشتی می نویسد[5]: «زمانیکه به تحریم‌های جدید ایران نگاه می‌کنم، در می‌یابم تمام دلایل این تحریم‌ها درمورد عربستان نیز صدق می‌کند، پس چرا ما عربستان را تحریم نمی‌کنیم؟ به عنوان مثال، عربستان هم موشک‌های بالستیک "دانگ فنگ 3s" در اختیار دارد که به سمت تهران و تل‌آویو نشانه رفته‌اند. تحریم‌های یکجانبه آمریکا اثری بر رفتار ایران نخواهد داشت. برای تغییر رفتار ایران، عربستان را هم تحریم کنید».

وی در ادامه می افزاید: «اگر ما می‌خواهیم از شر برنامه موشک بالستیک آنها خلاص شویم بایستی نگاهی به این داشته باشیم که آنها چه کسانی را در منطقه تهدید می‌بینند. من فکر نمی‌کنم آنها ما را تهدید ببینند. ما هزاران موشک بالستیک داریم، بله، اما من فکر می‌کنم آنها در وهله اول نگران عربستان سعودی و سایر شیخ‌نشین‌های خلیج (فارس) هستند که صدها موشک دارند. آنها همچنین برنامه تسلیحات هسته‌ای اسرائیل را تهدید می‌انگارند». شاید در وهله اول، منطق موجود در تحلیل رند پاول، ناظر بر یک خلع سلاح منطقه‌ای تفسیر شود؛ اما در لایه های زیرین خود خبر از یک «توافق ثانویه غیر مکمل و مستقل از توافق برجام» می دهد.

دو تحلیل در خصوص مواجه با رند پاول

پاول به عنوان پای ثابت کمیته روابط خارجی سنای ایالات متحده آمریکا در سال‌های اخیر فعالیت داشته است؛ اما هماره در کمیته‌های مهم و استراتژیک سنا و یا در اندیشکده های دولتی ایالات متحده نیز حضور فعالی از خود نشان داده است. ادعای فوق محرمانه بودن مذاکرات پاول با ظریف [6]درست زمانی مطرح شده است که او به خوبی پالسهای دیپلماسی ایران در خصوص رفع تحریم های آمریکا به عنوان پیش‌شرط مذاکره [7]را به خوبی درک کرده است. پس از آنکه سناریوهای پرتنش جان بولتون در کاخ سفید به نتیجه نرسید، قاعدتاً نمی توان انتظار داشت که ترامپ رویکرد خود را نسبت به یک مشاور امنیت ملی کاراتر تغییر ندهد.

در این میان تحلیل دیگری وجود دارد که ایران با استفاده از فرصت رقابت پاول و بولتون، برای بدل شدن به عنوان «نهاد تصمیم سازی در عرصه امنیت ملی آمریکا» می تواند با اعمال فشار دیپلماسی و درصورت لغو تمامی تحریم ها و با واسطه پاول، مذاکره مجدد و پروژه‌ی سیاست خارجی آمریکایی‌ها را همزمان با نزدیک شدن به برداشتن گام سوم به پیش ببرد. در این استراتژی ایران توانایی آن را خواهد داشت که به هدف برداشته شدن تحریم ها نزدیکتر شده و با توجه به شکست دادن راهبردهای نظامی در خلیج فارس به ویژه پس از نابودکردن پهپاد بلک هاوک، از وضعیت «بولتن به پاول» گذار کند. اما در تحلیل دوم سخن از یگ چرخش نبوده بلکه از نمایشی ایجابی برای دعوت ایران به میز مذاکره و ورود به پرونده‌ی نظامی ایران است. در این میان شواهدی که نشان می‌دهد تحلیل دوم به مرحله‌ی اجرا نزدیک‌تر شده قابل وثوق‌تر هستند. سخنان ماکرون در تماس تلفنی با رییس جمهور و وعده گشایش های اینستکسی و ملاقات «ترامپ - روحانی» در حاشیه اجلاس گروه هفت، از شواهد تحلیل دوم است.

از طرفی در داخل اتاق فکر دولت که عموماً خاستگاهی در حزب کارگزاران سازندگی داشته، بازی با کارت «رند پاول» را زودتر آغاز کرده بودند. «محمد قوچانی» سردبیر روزنامه سازندگی در انتخاب تیتر وسوسه انگیز شمار 441 می نویسد: «چه کسی ظریف را لو داد؟»[8] این مسئله را به خوبی نشان می دهد. بزرگنمایی جریان فکری کارگزاران نسبت به رند پاول در این نقطه متوقف نمی شود، بلکه در یادداشتی با عنوان «پرزیدنت زیر نفوذ آقای سناتور» در تاریخ یادداشت 14 مرداد 1398، [9]مقاله‌ی دیلی کالر[10] تحریف در ترجمه گزارش رسمی دیلی کالر برای منجی سازی از رند پاول توسط رسانه های حامی دولت نشان از برنامه پیچیده ای دارد که در نهایت می توان، فرض دیپلماسی پنهان امورخارجه را با هسته های داخلی کاخ سفید قوی تر تصور کرد. نویسنده روزنامه سازندگی در ترجمه مقاله دیلی کالر، رند پاول را فردی غیر هژمون معرفی می کند که در واقعیت، گزارش دیلی کالر سخن دیگری را می گوید و خبر از تمامیت خواه تر بودن او نسبت به پدر سناتورش داشنه نه آنچه که حامیان دولت در تلاش برای لطیف نشان دادن چهره رند پاول از خود بروز می دهند.