در روزهای اخیر تاثیر کرونا بر اعصاب و روان به قدری زیاد بوده است که روانشناسان خبر از موج افسردگی و بیماری‌های روانی مختلف بعد از اتمام کرونا می‌دهند.
يکشنبه ۲۸ شهريور ۱۴۰۰ ساعت ۰۹:۰۹
کد مطلب : 119114
با نگاهی به رفتارهای مردم در جوامع مختلف در دوره همه گیری کرونا متوجه می‌شویم که بسیاری از افراد، رفتارهای وسواس گونه پیدا کردهاند، مثلا اسپری ضدعفونی کننده را مدام و هر چند دقیقه یک بار استفاده می‌کنند و یا موقع صرف غذا حالات غیر طبیعی دارند، هر چند که رعایت بهداشت فردی موضوعی ضروری است و باید در بالاترین سطح رعایت شود ولی نباید به رفتارهای غیرطبیعی و وسواس گونه تبدیل شود و در نهایت منجر به بیماری گردد.
اگر بخواهیم واقع بین باشیم، مثبت ماندن در این دوران کرونا واقعا مشکل است. در وضعیت سخت قرنطینه،آرام بودن غیر ممکن به نظر می رسد. حقیقتا ماندن در خانه باعث شادی و ایجاد روحیه خوب نمی شود و رفته رفته انسان رو به کرختی می رود. هم چنین کووید-۱۹ در کنار پیامد های منفی روحی روانی، از نظر اقتصادی، اجتماعی و جسمی مارا با چالش های سختی رو به رو کرده است.
آنچه اکنون مهم و ضروری به نظر می رسد شناسایی وضعیت سلامت روان در اقشار مختلف جامعه و تهیه پروتکل های درمانی و آموزش تکنیک های آرام سازی به افراد جامعه برای توانمند سازی و اقدامات روان شناختی در جهت مبارزه با بیماری کرونا است.
زمانی که در مورد آسیب های روان افراد در ایام کرونایی سخن می گوییم هرگز فراموش نمیکنیم که کرونا روی همه سنین تاثیرات منفی داشته است و کودکان و نوجوانان از این قضیه مستثنی نیستند.
بعضی از افراد فکر می‌کنند کودکان به دلیل داشتن روحیه ظریف، بهتر است از همه تنش‌ها به دور باشند. درست است که نباید به کودکان استرس و فشار وارد کرد، اما باید آنها را درجریان مسائل مهم گذاشت. بیماری کرونا به شدت واگیردار است و غافل بودن کودکان از خطرات آن می‌تواند خطرات جانبی به همراه داشته باشد. در هر صورت اخبار مربوط به ویروس کرونا همه جا را پُر کرده و نمی‌توانیم فرزندانمان را از شنیدن اطلاعات ناراحت کننده حفظ کنیم. ولی می‌توانیم با صحبت‌های صادقانه و صریح، اثر منفی ناشی از فشارهای کرونا را روی کودکان کاهش دهیم.
از این رو بهتر است که نگرانی هایی که از کرونا داریم خیلی کودکانه برایشان بازگو کنیم، چون خواسته یا ناخواسته کودکان در مواجهه با این مسئله هستند و باید بدانند در شرایط حساسی به سر میبریم و همین باعث می شود که کودک برای محافظت از خودش در برابر کرونا با ما همکاری کند.
آموزش‌های بهداشتی لازم را به آنها بدهیم و گوشزد کنیم که باید مراقب باشند. به آنها بگوییم که ماسک زدن، پوشیدن دستکش، رعایت فاصله اجتماعی و شستن مرتب دست‌ها، آنها را از خطر ابتلا به کویید ۱۹ دور میکند.
بسیاری از روانشناسان معتقدند چون کودکان ذاتا کنجکاو هستند گاهی ممکن است بطور اتفاقی نگرانی شما از موضوعی را متوجه بشوند و همین حالت باعث آشفتگی روان آنها خواهد شد؛ به همین دلیل توصیه می شود کودک را در جریان برخی اتفاقات قرار دهیم و در مقابل به او بگوییم که این نگرانی ها قابل حل است یا مثلا در مورد کرونا بگوییم همین که پروتکل های بهداشتی را رعایت کنیم هیج جای نگرانی نیست با این روش در واقع از یک فرصت طلایی برای مسئولیت پذیر شدن آنها در زمان مراقبت از خود استفاده می کنیم.
علاوه برکودکان، نوجوانان هم در معرض آسیب های روانی ایام کرونا هستند.
نوجوانی به خودی خود دوران سختی است و همه‌گیری بیماری کرونا آن را سخت‌تر هم میکند. با حذف برخی تفریحات، مهمانی ها، بسته شدن مدارس و لغو رویدادهای اجتماعی، بسیاری ازنوجوانان نه تنها برخی از مهمترین لحظات زندگی خود را از دست داده‌اند، بلکه فعالیت‌های روزمره آنها هم به تعویق افتاده است.
یونیسف به نقل از ماهنامه نیویورک‌تایمز شش راهکار برای نوجوانانی که در حال تجربه یک وضعیت جدید و موقتی هستند را اینگونه مطرح میکند:
۱- به خاطر داشته باشید که اضطراب شما کاملاً طبیعی است
۲- ذهنتان را متوجه موضوعات دیگر کنید
۳- راه‌های جدید برای ارتباط با دوستانتان پیدا کنید
۴- بر روی خود تمرکز کنید
۵- احساسات خود را بشناسید و بپذیرید
۶- با خودتان و با دیگران مهربان باشید
روانشناسان معتقدند که وقتی ما به مدت طولانی در شرایط سخت قرار می‌گیریم، بهترین کار این است که مشکلات را به دو دسته تقسیم کنیم: چیزهایی که می‌توانم کنترل کنم و چیزهایی که در مورد آنها هیچ کاری از دستمان ساخته نیست.
درحال حاضر چیزهای زیادی وجود دارند که در دسته دوم قرار می‌گیرند و کاملاً هم طبیعی است، ولی تنها کاری که به ما کمک میکند تا با این مورد کنار بیاییم این است که افکارمان را از این موضوع دور کنیم. بهترین پیشنهادی که می توان به نوجوانان در این برهه حساس بدهیم این است که بگوییم به تکالیف درسی‌تان برسید، فیلم‌های مورد علاقه‌تان را تماشا کنید و یا موقع خواب کتاب داستان بخوانید.
متاسفانه دسترسی بی‌وقفه به صفحات مجازی و رسانه‌های اجتماعی برای ایام کرونایی، ایده چندان خوبی نیست. اصلاً کار سالم و هوشمندانه‌ای هم نیست و ممکن است اضطراب در نوجوانان را چندبرابر کند.
یک روانشناس در یادداشتی نوشته است: اضطراب و تنش ناشی از شیوع ویروس کرونا، وسواس، عدم توان تحمل ابهامات در رابطه با این بیماری و همچنین اختلاف و ناسازگاری زوجین و فرزندان از مهمترین علل مراجعه به مراکز مشاوره در مدت شیوع کرونا است.
با این حال پر واضح است که همه این موارد در خانواده ها به آسیب دیدن یک بخش مهم اشاره دارند و آن، روان خانواده است و ما باید تمام تلاشمان را بکنیم تا در کنار رعایت پروتکل های بهداشتی ، اقداماتی انجام دهیم تا از آسیب روانی این بیماری دور بمانیم.
در یکی از وبگاههای پزشکی چند مورد ذکر شده است که با رعایت آنها می توانیم از سلامت روان خود مراقبت کنیم؛
۱- فرصتی برای کارهای عقب افتاده
قرار است اوقات زیادی را در منزل بگذرانیم و بسیاری از فعالیت‌های خارج از منزل را نمی‌توانیم انجام دهیم. این شرایط برای افرادی که عادت به کار تمام وقت و خارج از منزل داشته‌اند، سخت‌تر است. سعی کنید به این توفیق اجباری با دید دیگری نگاه کنید. سرگرمی‌های جدید پیدا کنید. این زمان را به فرصتی طلایی برای انجام کارهای عقب افتاده و یا حتی شروع کارهای جدید تبدیل کنید. سعی کنید به حدس و گمان‌ها در رابطه با بیماری کرونا گوش ندهید و در جستجوی منابع موثق باشید. شایعات و حدس و گمان‌ها، اضطراب را افزایش می‌دهد. وقتی دسترسی به اطلاعاتی با کیفیت خوب راجع به ویروس دارید، می‌توانید بیشتر کنترل احساسات خود را در دست بگیرید
۲- فرصتی برای برنامه ریزی روزانه
همه ما در حال تطبیق دادن خود به روش تازه و عجیب زندگی کرونایی هستیم. روش جدید زندگی، مانند شمشیر دو لبه عمل میکند، از یک طرف می‌تواند برای سلامت روانی ما خطرناک باشد و از طرف دیگر می‌تواند زندگی ما را بهبود ببخشد. هر چند با لباس راحتی تمام روز را در منزل ماندن و استراحت کردن وسوسه انگیز است؛ ولی حفظ روحیه¬، اعتماد به نفس و دوری از افسردگی کار آسانی نیست. سعی کنید روز خود را تقریبا در همان زمان معمولی آغاز کنید و هر روز وقتی برای تحرک، تمدد اعصاب، ارتباط برقرار کردن و تأمل بگذارید
۳- فرصتی برای داشتن بدنی سالم‌تر
وقتی فعالیت می‌کنید و روز را به انجام کاری می‌گذرانید ذهنتان مشغول می‌شود، فرصتی برای فکر کردن به افکار منفی ندارید، کمتر دچار استرس می‌شوید، میزان انرژی بیشتری پیدا می‌کنید و در آخر راحت‌تر به خواب می‌روید. فعالیت و حرکت جسمی خود را روزانه افزایش دهید و کارهایی پیدا کنید که برایتان مناسب است. می‌توانید در منزل ورزش‌های متنوعی مانند یوگا انجام دهید تا بدنتان سالم بماند.
۴- فرصتی برای تمدد اعصاب
تمدد اعصاب و تمرکز بر زمان حال می‌تواند حال روحی ما را بهتر کند و احساسات منفی را از بین ببرد. گاهی اوقات به قدری تنش داریم که حتی نمی‌توانیم به یاد بیاوریم آرامش چه حسی دارد. با انجام مدیتیشتن منظم روزانه آرام شوید و تمرکزتان را افزایش بدهید. زمانی را برای تفکر و تأمل بگذارید تا ببینید چه موارد خوب و مثبتی در آن روز تجربه کرده‌اید. مهم است که موفقیت‌های خود و چیزهایی که بابت آن سپاسگزار هستید را بشناسید. شب‌ها قبل از خواب چند مورد از موفقیت‌های خود را در دفتری یادداشت کنید. این کار به شما کمک میکند تا با احساس خوب و مثبت به خواب بروید
۵- فرصتی برای خواب بهتر
عدم اطمینان و تغییراتی که به دلیل وجود ویروس کرونا در زندگی روزمره رخ داده، باعث می‌شود بسیاری از افراد مشکل خواب پیدا کنند. برای تنظیم خوابتان می‌توانید کارهای مختلف انجام دهید. سعی کنید هر روز در ساعت معین بخوابید و بیدار شوید، حتی آخر هفته‌ها. از نور طبیعی آفتاب بهره ببرید، حتی المقدور پرده‌ها و پنجره‌ها را باز کنید؛ به این ترتیب ساعت بدنتان منظم می‌شود و خواب بهتری خواهید داشت. پیش از خواب خود را آماده استراحت کنید. یک ساعت قبل از خواب از تلفن، تبلت، کامپیوتر و تلویزیون استفاده نکنید
۶- همچنان راه ارتباطی با دیگران باز است
ماندن در منزل بخصوص اگر تنها زندگی می‌کنید، می‌تواند حس تنهایی و انزواء به شما بدهد. راه‌های خلاقانه‌ای برای ارتباط با همکاران و دوستانتان پیدا کنید. این کار به شما و صد البته آنها کمک میکند تا احساس تنهایی نکنید. راه‌های معاشرت راحت را برای خود پیدا کنید. تلفن، رسانه‌های اجتماعی و یا ویدیو چت، همگی راه‌های جدیدی برای ارتباط برقرار کردن با عزیزانتان است. می‌توانید از طریق ویدیو با همدیگر چای بنوشید و یا با یکدیگر بازی‌های آنلاین انجام دهید.
۷- هوای یکدیگر را داشته باشید
احساس آسیب پذیری و غافلگیر شدن هیچ اشکالی ندارد. بخصوص اگر در گذشته دچار مشکلات روان‌شناختی و ضربه¬ی روحی شده‌اید. اگر عزیزان شما مبتلا به ناخوشی جسمی هستند که آنها را نسبت به ویروس کرونا آسیب پذیرتر میکند، مراقبت‌های لازم را انجام بدهید. به افرادی که نگرانشان هستید، قوت قلب بدهید و به آنها یادآوری کنید که مراقبشان هستید. به تمام نکات بالا توجه کنید تا سلامت روان خود را در دوران کرونا تضمین کنید. حتی اگر به این بیماری مبتلا نشده باشید باز هم تاثیر کرونا بر اعصاب و روانتان اجتناب ناپذیر است؛ پس اگر احساس کردید مانند گذشته انرژی زیادی ندارید یا به هر دلیلی روحیه قبل را ندارید با مشاور یا روانشناس درباره سلامت روان در دوران کرونا صحبت کنید.
بی شک رعایت همه این موارد در دوران کرونا به سلامت روان ما کمک های شایانی خواهد کرد.
تحت هر شرایطی باید آرامش خودمان را حفظ کنیم و اجازه ندهیم اضطراب ناشی از درگیری کرونا، بر ما حاکم شود.
یک روانشناس در صفحه رسمی خود نوشته است، اگر علائمی مثل : خستگی، درون‌گرایی، اختلالات خلقی، کاهش آستانه تحمل، منفی بودن سرمایه گذاری عاطفی، ماندن خاطرات منفی زیاد در ذهن، پیدا شدن کم‌خوری یا پرخوری، کاهش میل جنسی، پیدا کردن مشکل بویایی، مشکل در بهداشت خواب(بالای ۲۰ دقیقه طول می‌کشد خوابتان ببرد) و نشخوار ذهنی دارید، قطعا افسرده هستید.
این روانشناس با اشاره به درمان افراد افسرده، عنوان داشت: یک درمان کلینیکی داریم که با مصاحبه بالینی صورت می‌گیرد و تکنیک‌های درمانی همچون متن بدون نقطه، عدد معکوس و ... به آنها توصیه می‌شود.
او می گوید: افراد افسرده باید خواب ثابت داشته باشند و بعد از طلوع آفتاب خوابیدن برای آنها سم است، یکی از نشانه‌های افسردگی چک کردن بسیار گوشی و وابستگی به فضای مجازی است.
وی با اشاره به هورمون اندورفین، خاطرنشان کرد: کاهش اضطراب، سرمستی و نیروی تازه در وجود، بر عهده این هورمون است، اندورفین شباهت زیادی به مورفین دارد، خندیدن یکی از راه‌های ترشح این هورمون است، این روزها با تقویت حس شوخ طبعی و دیدن فیلم کمدی ترشح این هورمون را افزایش دهید.با خوردن شکلات تلخ، خوراکی با ادویه تند، رایحه وانیل و اسطخودوس می‌توانید اثر زیادی در افزایش اندورفین داشته باشید.
برای کاهش اضطراب، تکنیک ها و موارد بسیاری ذکر شده است و ما در اینجا به یکی از آنها اشاره میکنیم که توسط دکتر ویل از دانش آموختگان دانشگاه هاروارد ابداع شده است؛
در واقع یک تکنیک تنفسی ضد اضطراب است به این معنی که شما یاد می گیرید که در مواقعی که تنش ندارید با تمرین مکرر آن، خود را برای کاهش اضطراب و پرخاشگری در مواقعی که تنش دارید آماده کنید.
روش اجرا بسیار ساده است؛ می بایست بر روی یک تخت و یا مبل راحتی دراز کشیده و در ابتدا به مدت ۴ ثانیه نفس را فرو دهید و سپس به مدت ۷ ثانیه نگه داشته و در نهایت به مدت ۸ ثانیه اجازه دهید که هوا از ریه هایتان خارج شده و این مراحل را چندین بار تکرار نمایید.
این تمرین، به مرور تنش های عضلانی و اضطراب شما را برطرف کرده و سبب می گردد که در تنشهای بین فردی، کنترل بیشتری بر رفتار خود داشته باشید و کمتر عصبی شوید.
قطعا همه این روش ها و موارد ذکر شده می تواند در درمان اضطراب و افسردگی کمک کننده باشد اما با توجه به روحیات متفاوتی که افراد در جامعه دارند، ثابت شده است یکی از بهترین و تاثیرگذارترین تکنیک ها برای کاهش اضطراب تقویت ارتباط افراد با خالق خود از طریق نماز، دعا و مراقبه است که باید از طریق مشاوران و روانشناسان برای آرام سازی و رهایی از استرس افراد تجویز شود؛ همچنین تقویت جو عاطفی و حمایتی خانواده نیز می تواند بسیاری از اثرات و آسیب های روانی کرونا را کاهش دهد و به وسیله آموزش از طریق فضای مجازی، کارگاه‌های آنلاین و سمینارهای آموزشی می توان به این هدف مهم دست پیدا کرد.
در پایان امیدوارم به لطف خداوند بزرگ، شاهد افزایش نشاط اجتماعی و بهبود سلامت روانی جامعه باشیم. ب/۱۱۰
۰