پیش‌بینی‌ها خبر از تداوم بارش‌ها تا اواخر پاییز می‌دهد

به همین منظور با  دکتر زینب محمدی، دبیر اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین و عضومرکز مطالعات ناحیه‌ای و آمایش دانشگاه شهید بهشتی به گفت‌وگو پرداختیم.

محمدی در طول این گفت‌وگو، با ارائه اسلایدها و نقشه‌های آب‌وهوایی، ورود کشور به عصر یخبندان کوچک را محل تردید دانست اما اعلام کرد کشورمان وارد یک دوره ترسالی شدید شده است.

متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

 آیا بارندگی‌های اخیر کشور از حد نرمال بارش بالاتر بوده و آیا می‌توان وقوع چنین بارندگی‌هایی را دلیلی بر تغییرات اقلیمی در کشور دانست؟

این سوال دارای دو بخش است. اینکه در سال آبی جاری مقادیر بارش اتفاق افتاده بیش از حد نرمال بوده است. می‌توان گفت که مقادیر بارش‌ها به‌صورت استانی و مجموع بارش کل کشور بیش از حد نرمال طولانی‌مدت بوده است.

بر اساس آخرین ویرایش انجام شده از وضعیت بارش استانی توسط سایت هواشناسی کشور تقریبا تمام استان‌ها بارشی بیش از نرمال طولانی‌مدت خود را دریافت کرده‌اند.

جداولی که در ادامه می‌بینید وضعیت بارش نمونه‌هایی از ایستگاه‌هایی که هنوز زیر نرمال سال‌های قبل خود قرار دارند را نشان می‌دهد. اینکه تغییرات بارشی امسال تماما ناشی از تغییر اقلیم است، جای تردید وجود دارد. اینکه تغییر اقلیم اتفاق افتاده است، پدیده پذیرفته شده‌‌ای است ولی اینکه ترسالی کنونی را به پدیده تغییر اقلیم منتصب کنیم، حرف درستی نیست. 

پدیده تغییر اقلیم ممکن است در طولانی مدت سبب افزایش بارش‌ها در یک منطقه اقلیمی و یا کاهش بارش‌ها در منطقه دیگری شود ولی اینکه اثر ناگهانی در افزایش یک باره بارش‌ها و یا کاهش یک باره بارش‌ها شود، محل تردید است اما اینکه پدیده تغییر اقلیم در تشدید شرایط فعلی نقش داشته است منطقی‌تر به نظر می‌‌رسد.

همان طور که نمودار زیر نشان می‌دهد استان‌های لرستان،کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و ایلام در صدر این افزایش بارش قرار دارند و استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان در انتهای این نمودار قرار دارند ولی همان طور که دیده می‌شود این افزایش در همه ایستگاه‌ها یکسان نبوده است، بطوری‌که بسیاری از ایستگاه‌ها هنوز نتوانسته‌‌اند از رکورد سال‌های گذشته خود عبور کنند و حتی برخی ایستگاه‌ها زیر نرمال طولانی‌مدت خود قرار دارند. همچنان که بسیاری از ایستگاه‌ها نیز رکوردهای بارشی بسیار بالایی داشته اند. 

گاهی وقوع سیلاب را در اثر بارورسازی ابرها یا دستکاری‌های دشمنانه نظیر هارپ نسبت می‌دهند، آیا از لحاظ علمی می‌توان این مسأله را تأیید کرد؟

اگر به تصویر چند ابر و نمونه‌هایی از گردش جو در محدوده اطراف و بر روی کشور ایران دقت کنیم، شاید پاسخ به این سؤال راحت‌تر باشد. 

همان طور که دیده می‌شود یک موج جریان حاکم در تراز مثلا 500 هکتوپاسکال طولی بیش از 5 تا 6 هزار کیلومتر و عرضی بین 1000 تا 2000 کیلومتر دارد. این جریان یک سیال است. چگونه ممکن است جریانی با این عظمت را با بازتابش مقدار کمی ارتعاش بر هم زد ؟! و یا در مسیر حرکت آن تغییر یا اختلال ایجاد کرد. بنابر این چنین تصوری هیچ‌گونه پشتوانه علمی ندارد.

بارورسازی ابر نیز همچنان که در همه دنیا مرسوم است دارای حوزه عمل و اثر بسیار محدودی است. از طرفی در صورت موفقیت‌آمیز بودن طرح مقدار افزایش بارش بسیار اندک و محدود است.

پس چگونه ممکن است پهنه ابری با طول و عرض چند هزار کیلومتر را به پدیده بارورسازی مرتبط دانست. بارش‌های امسال کاملاً در شرایط طبیعی و بدون دخالت انسانی اتفاق افتاده است.

گفته می‌شود ایران دوره خشکسالی‌اش را پشت سر گذاشته و ما وارد دوره ترسالی شده‌ایم حتی برخی افراد از ورود به عصر یخبندان خبر می‌دهند.

این که سال آبی کنونی یک سال پربارش و یا در ترسالی به سر می‌بریم،کاملا درست است و بر اساس شاخص‌های موجود در ترسالی شدید هستیم. ولی اینکه وارد یک دوره ترسالی طولانی مدت شده‌ایم، قطعاً به مطالعه بیشتر و بررسی دقیق‌تر علمی نیاز دارد. اینکه در سال پیش رو در شرایط بارشی مناسبی قرار خواهیم داشت قابل قبول‌تر است. چرا که هم اکنون در فاز مثبت پدیده جوی نوسان جنوبی (ال‌نینو) قرار داریم و پیش‌بینی‌ها بیانگر تداوم این شرایط تا اواخر پاییز امسال هست.

بنابراین بارش‌ها تا پایان اردیبهشت ماه با شدت و ضعف ادامه خواهد داشت.حتی وقوع بارش در نیمه غربی ، جنوب غربی و مرکزی در ماه خرداد نیز دور از انتظار نیست. پیش‌بینی‌های جهانی نیز بیانگر دریافت بارش بیش از نرمال حداقل در نیمه شمالی کشور است.

ولی این که وارد یک دوره یخبندان کوچک خواهیم شد، محل تردید است همان طور که پیش بینی‌های جهانی نیز نشان می‌دهد، ادامه گرمایش جهانی محتمل‌تر است.