مثلث سیاه!

پیشتر امارات، بحرین و سودان روند عادی سازی کشور‌های عربی با اسرائیل را آغاز کرده بودند و با توجه به انتخابات آمریکا و در صورت پیروزی مجدد دونالد ترامپ پیش بینی‌ها بر این امر بود که کشور‌های عربی دیگر نیز به این عادی سازی اضافه شوند، اما با انتخاب ابیدن در آمریکا تمامی معادلات روند عادی سازی و طراحان این مساله بهم خورد، حمایت ولیعهد سعودی از ترامپ تنها محدود به کمک مالی نبوده و وارد حوزه سیاسی نیز شد. محمد بن سلمان روند عادی‌سازی کشور‌های عربی با رژیم صهیونیستی را به عنوان یک هدیه سیاسی برای دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تسهیل کرد.

در مقابل ترامپ نیز برای اینکه عربستان همچنان گاوشیرده وی باقی بماند از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد؛ توافقی که یکی از دستاورد‌های دولت باراک اوباما رئیس جمهور دموکرات آمریکا در دوره قبلی به شمار می‌رفت. همچنین ترامپ به اعتراف خود محمد بن سلمان را در پرونده ترور وحشیانه جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی نجات داده و در جنگ ویرانگر عربستان ضد یمن در کنار سعودی‌ها ایستاد.

حال پس از پیروزی بایدن مقامات سعودی و اسرائیلی که در دوران ریاست جمهوری ترامپ توانستند بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک شده و عادی سازی روابط کشور‌های عربی با رژیم اشغالگر قدس را با حمایت سعودی‌ها کلید بزنند و در افزایش فشار‌های همه جانبه علیه ایران توسط آمریکا، نقش خوبی ایفا کنند از این مساله به شدت نگران هستند که پس از روی کار آمدن بایدن آیا این تفاهم به وجود آمده پا برجا می‌ماند یا نه؟

تحلیل‌ها بر این امر مدور است که نگاه بایدن به عربستان آن نگاهی نخواهد بود که در دولت ترامپ وجود داشت و علاوه بر آن دولت دموکرات بایدن در شیوه همکاری قطعا از دولت جمهوری خواه ترامپ پیروی نخواهد کرد گرچه شاید ماهیت رابطه آمریکا و عربستان دست خوش تغییر زیادی نباشد لکن آزادی عملی که در دوره ترامپ به عربستان و علی الخصوص محمد بن سلمان داده شده بود قطعا دچار محدودیت خواهد شد؛ کما اینکه در قضیه ترور جمال خاشقچی روزنامه نگار معروف عربستانی که در سفارت عربستان در ترکیه اتفاق افتاد

جو بایدن صراحتا از محمد بن سلمان و تیم وابسته به وی که در این عملیات ترور نقش داشتند انتقاد‌های گسترده‌ای به عمل آورد؛ حال سفر نتانیاهو به عربستان و دیداری ۴ ساعته با محمد بن سلمان و در حضور مایک پمپئو وزیر خارجه دولت ترامپ نمایانگر چند مساله میتواند باشد:

۱) نگرانی شدید نتانیاهو از عقب افتادن روند عادی سازی دولت‌های عربی که با حمایت عربستان سعودی در حال انجام بود که باعث شده است با تعویق جلسه‌ی کرونای کابینه دولت اسرائیل به دیدار بن سلمان برود.

۲) تمسک عربستان و شخص محمد بن سلمان به اسرائیل برای در امان ماندن از گزند‌های سیاسی پیش روی در آینده‌ی نزدیک پس از انتقال قدرت به دولت بایدن، لذا برآورد‌ها بر این است که با شکست ترامپ در انتخابات آمریکا بن سلمان نیز به این دلیل که روابط ریاض و واشنگتن راتبدیل به روابط شخصی خود با ترامپ کرده بود همراه با او سقوط خواهد کرد؛ به ویژه پس از احضاریه‌هایی که دادگاه‌های آمریکایی در خصوص پرونده‌های سرکوبگری علیه شاهزادگان برای او فرستاده‌اند.

به همین جهت محمد بن سلمان می‌ترسد که دولت جو بایدن وی را در برابر چالش‌های بزرگ منطقه و خطری که تاج و تخت پادشاهی را تهدید می‌کند تنها بگذارد.

در حقیقت آنگونه که از جنجال‌های تبلیغاتی جو بایدن پیدا بود؛ مقابله با عربستان به دلیل کارنامه سیاه این کشور در زمینه حقوق بشر تبدیل به یکی از نگرانی‌ها و چالش‌های اصلی ولیعهد جوان سعودی که سابقه سیاهی در این زمینه دارد شده است. از سوی دیگر جو بایدن در جریان وعده‌های انتخاباتی خود درباره حقوق بشر اعلام کرد که عربستان سعودی باید در این زمینه پاسخگو باشد و بهای جنایت فجیع خود در قتل جمال خاشقجی را بپردازد؛ جنایتی که ترامپ از آن چشم پوشی کرد.

۳) برجام و ایران؛ این مساله می‌تواند یک نگرانی مشترک بین رژیم صهیونیستی و سعودی‌ها باشد، اینکه بایدن با برجام چه خواهد کرد؟ آیا فشار‌های همه جانبه آمریکا علیه ایران تداوم خواهد داشت؟ مساله‌ی مهار ایران با اهرم فشار همه جانبه، یک مساله‌ای بود که با فشار اسرائیل و درخواست‌ها و پول‌های سعودی و نگرش دولت ترامپ به این مساله ایجاد شد لکن این نگرانی در بین سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها مبنی بر اعمال و ادامه این فشار‌ها وجود دارد.

۴) حضور پمپئو به عنوان تسهیل کننده برقراری این رابطه و میانجی ارتباط عربستان و اسرائیل و پایه گذاری برنامه عادی سازی روابط کشور‌های عربی شایان توجه است، چرا که شاید عدم حضور وی در این جلسه نتواند دستاوردی برای تصمیم گیری در روند آینده رفتار‌های منطقه‌ای سعودی‌ها و اسرائیل باشد وشاید نقشی مهم و تسهیل کننده برای شروع عادی سازی رابطه عربستان با اسرائیل در این دو ماه باقی مانده از عمر دولت ترامپ را داشته باشد.

منبع: خبرنامه دانشجویان ایران