مسمومیت‌هایی که بی سروصدا بیمارتان می‌کند

هر سال افراد زیادی در اثر مسمومیت فوت کرده و یا به شدت آسیب می‌بینند؛ مسمومیت‌ها اغلب اتفاقی است و بیشتر کودکان را گرفتار خود می‌کند، کودکانی نوپا که هنگام بازی در محیط اطراف به علت تشنگی و کنجکاوی، موادی مانند نفت، دارو‌ها (قرص‌های رنگی)، مواد پاک کننده و آرایشی را می‌خورند.

در این بین مصرف قرص‌های رنگی به جای شکلات و آب نبات بسیار شایع است بنابراین، رعایت نکات ایمنی جهت پیش گیری از بروز مسمومیت در درجهٔ اول اهمیت قرار دارد و با کمک فوری به مسموم می‌توان احتمال نجات وی را افزایش داد.

مصطفی اسکیان داروساز درباره شایع‌ترین مسمومیت‌ها، اظهار کرد: سم به ماده‌ای گفته می‌شود که با ورود به بدن، سلامتی فرد را مختل کرده و آسیب‌های موقتی یا دائمی ایجاد می‌کند؛ ترکیب سم ممکن است جامد، مایع یا گاز باشد و پس از ورود به بدن عوارضی نامطلوب ایجاد می‌کند که به آن مسمومیت می‌گویند.

علائم و نشانه‌های مسمومیت چیست؟

این داروساز تشریح کرد: بسته به نوع سم و راه ورود آن علائم مسمومیت متفاوت است و به سرعت یا طی چند روز، بروز می‌کنند؛ سم پس از ورود به بدن از راه جریان خون به تمامی بافت‌ها و اعضا انتقال پیدا می‌کند؛ از شایع‌ترین مسمومیت‌ها می‌توان مسمومیت‌های خانگی را نام برد که اغلب با مواد سمی و شوینده‌ها در خانه‌ها اتفاق می‌افتد  چرا که اغلب مواد شوینده در دسترس است و با یک بی‌احتیاطی کوچک افراد دچار مسومیت می‌شوند.

وی بیان کرد: برای جلوگیری از ایجاد مسمومیت در کودکان باید مواد شوینده و مواد ضد عفونی کننده را از دسترس کودکان خارج کرد. علائم مسمومیت شامل تهوع، استفراغ، دل پیچه و سردرد است که این علائم بستگی به نوع مواد شوینده دارد؛ شایع ترین عوارض مسمومیت  مشکلات گوارشی است که فعالیت دستگاه گوارش را مختل می‌کند.

اسکیان ادامه داد: برخی از مسمومیت‌ها ممکن است به کما منجر شود همچنین ممکن است باعث گیجی، منگی و خواب آلودگی شود که باید به محض ابتلا به مسمومیت به پزشک مراجعه کرد؛ شستشوی معده یکی از درمان‌های مسمومیت است. از علت‌های دیگر مسمومیت می‌توان مصرف قرص برنج را نام برد که متأسفانه این قرص به راحتی به فروش می‌رسد.

وی گفت: قرص برنج شامل 2 نوع سمی و گیاهی است؛ نوع اسیدی آن در لوله‌های فلزی به کار می‌رود که بسیار خطرناک و کشنده است و دیده شده است برخی افراد آن را به عنوان خوراکی مصرف می‌کنند، خوب است بدانید که مصرف این نوع قرص باعث افت شدید فشار و مشکلات قلبی و گیجی و منگی می‌شود که به هیچ عنوان نباید استفاده کرد. قرص برنج از نوع گیاهی آن عوارضی ندارد و اغلب افراد از آن در گونی‌های برنج به عنوان یک حشره‌کش برای جلوگیری از آلودگی و آفت‌زدگی برنج انبار شده، غلات و خوراک دام استفاده می‌کنند.

چقدر طول می‌کشد تا فرد با مصرف قرص برنج بمیرد؟

اسکیان یادآوری کرد: اصولا افراد یک الی 2 ساعت پس از مصرف قرص برنج  می‌میرند؛ برای اینکه بتوان از مسمومیت‌ها پیشگیری کرد باید مواد سمی را از دسترس خارج کنیم؛  نحوه استفاده از مواد شوینده و استفاده از آن‌ها باید به خانواده‌ آموزش داده شود همچنین یکی دیگر از علت‌های مسمومیت، در دسترس بودن داروهاست، چرا که اغلب افراد بدون آگاهی داورهایی را مصرف می‌کنند و بلافاصله مصموم می‌شوند.

سيد محمد صادق غفورى عضو انجمن گوارش و كبد ايران اظهار كرد: سم به ماده ای گفته می شود که پس از ورود مقادیر نسبتا کمی از آن به بدن، باعث اختلال در عملکرد طبیعی بدن شده یا باعث تخریب بافت‌های بدن و مرگ می شود.

وى بيان كرد: راه های ورود سم به بدن عبارتند از:

۱- گوارشی: زمانی روی میدهد که سم از طریق دهان وارد شده و بوسیله دستگاه گوارش جذب شود

2- تنفسی: زمانی که سم از طریق دهان یا بینی وارد شده و بوسیله مخاط دستگاه تنفس جذب شود.

3- تماسی: زمانی روی میدهد که سم از طریق تماس با پوست سالم واردشده و بوسیله دستگاه گردش خون انتشار یابد.

4- ترزیقی: زمانی روی میدهد که سم از طریق پارگی در پوست وارد شده و بوسیله گردش خون در بدن انتشار یابد. مسمومیت های ترزیقی در نتیجه گزش حشرات، مار گزیدگی یا ترزیق بوسیله سوزن روی می دهد.

مسمومیت ناشی از داروها و مواد مخدر

شایع ترین علت بروز مسمومیت در جهان، مصرف داروها بیش از مقادیر درمانی می باشد. بهترین کار برای پیشگیری از خوردن دوز تکراری دارو، یادداشت کردن دفعات مصرف دارو است.

بروز مسمومیت توسط برخی از داروها هرچند ممکن است منجر به مرگ نشود ولی مقادیر بالای این داروها می توانند منجر به صدمات دائمی کبد و کلیه فرد مسموم شود.

همیشه داروها را مطابق با توصیه پزشک یا داروساز مصرف نمائید.

در برخورد با فرد مسموم غیر هوشیاری که در کنارش بسته های داروی خورده شده وجود دارد، ضمن حفظ خونسردی و عدم القاء استفراغ در این فرد، بسته های دارویی را همراه بیمار به بیمارستان ببرید.

فرآورده های تقلبی تمجیزک و نورجیزک، نه تنها سبب ترک اعتیاد نمی شوند بلکه در اغلب آنها مواد سمی و کشنده وجود دارد.

سکته های قلبی و مغزی، تشنج، نارسایی کبد، کلیه و تخریب سلولهای مغزی و عضلانی از عوارض مسمومیت با قرص اکستازی و شیشه می باشند

مصرف همزمان موادمخدر با برخی از داروهای خواب آور و آرام بخش می تواند سبب بروز مسمومیت های شدید و حتی مرگ در فرد مصرف کننده شود.

مسمومیت در کودکان

موادشیمیایی،شوینده و سفیدکننده را در منزل درکمدهای دارای قفل و دور از دید و دسترس کودکان قرار دهید

بلع باطری در کودک می تواند با عوارض جدی همراه باشد. در این موارد کودک را سریعاً به یک مرکز درمانی منتقل کنید.

از نگهداری شربت متادون در داخل یخچال و در کنار بقیه نوشیدنی ها خودداری نمایید.

مسمومیت اتفاقی در اثر بلع نفت در کودکان بسیار خطرناک است. در صورت بلع نفت توسط کودک هر چه سریع تر او را به نزدیک ترین مرکز درمانی منتقل نمایید. اگر کودکی نفت را ببلعد کشنده نیست ولی اگر کودک وادار به استفراغ شود این امر می تواند منجر به مرگ وی شود.
مسمومیت با گاز منوکسید کربن

منوکسید کربن گازی بی رنگ، بی بو و بدون طعم و غیر محرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت ها حاصل می شود.

علایم تماس طولانی با منوکسیدکربن، سردرد، گیجی، ضربان شدید شقیقه ها، وزوز گوش و خواب آلودگی است. در ادامه تماس، فرد مسموم دچار تهوع، استفراغ، تپش قلب، کاهش هوشیاری، آسیب دائمی عصبی، کما و مرگ شود.

سرد بودن لوله دودکش بخاری، دلیل بر خارج نشدن دود و گاز سمی است.

استفاده از آب گرمکن نفتی،گازی یا دستگاه پکیج درداخل محیط حمام و یا محیطهای کوچک دربسته می تواند منجر به سوخت ناقص و مسمومیت با گاز شود.مسمومیت های ناشی از مواد غذایی و گیاهان سمی

ازمصرف کنسروهایی که در قوطی آنها آثار نشت،برآمدگی و فرورفتگی و زنگ زدگی مشاهده می شود، خودداری کنید.

نوعی از مسمومیت غذایی موسوم به 'بوتولیسم' از کشنده ترین انواع مسمومیت هاست. این سم در مواد غذایی که در شرایط نامناسب و غیربهداشتی تهیه و نگهداری شوند ایجاد می شود.علایم آن به صورت تاری دید، دوبینی، افتادگی پلک، عدم توانایی حرکتی، سختی در بلع، اختلال تکلم و یبوست ظاهر می شود.

مسمومیت با گیاهانی مانند خرزهره، دیفن باخیا، گل انگشتانه، آزالیا، شوکران و کرچک می تواند کشنده باشد.

مسمومیت با قارچهای سمی بسیار خطرناک است. از مصرف قارچ هایی که نوع آنها را نمی شناسید جداً خودداری کنید

برخی از داروهای گیاهی در صورت مصرف بیش از حد یا نابجا می توانند مسمومیتهای منجر به مرگ ایجاد کنند

بخور اوکالیپتوس در صورتیکه به اشتباه خورده شود، حتی در مقادیر کم (یک قاشق) می تواند کشنده باشد. از القای استفراغ در مسمومیت با این فرآورده خوداری نموده و مصدوم را سریعاً به بیمارستان منتقل نمایید.

مسمومیت با سموم دفع آفات و مواد شیمیایی و شویند

در هنگام استفاده از فرآورده های شیمیایی و سموم مختلف، برچسب روی بسته بندی را مطالعه نموده سپس مصرف نمائید.

در هنگام استفاده از مواد شیمیایی و فرآورده های شوینده و پاک کننده پنجره ها را باز کنید تا هوا به خوبی در محیط جریان داشته باشد.

از اختلاط مواد شیمی ایی مانند جوهر نمک و جرم بر با فرآورده های سفید کننده جداً خودداری کنید. بخارات و گازهای ناشی از این اختلال بسیار سمی و خفه کننده است.

درصورت تماس سموم دفع آفات با پوست،ناحیه آلوده را با مقادیرفراوان آب و صابون شستشو دهید.

علایم و نشانه های مسمومیت با برخی از سموم می تواند به صورت تاخیری ظاهر شوند.

درصورت تماس پوست و یا چشم با مواد اسیدی یا قلیایی، پوست و چشم را با مقادیر فراوان آب شستشو داده و هرگز از مواد قلیایی یا اسیدی برای خنثی سازی استفاده نکنید.

در صورت بلع مواد با خاصیت خورندگی مانند اسیدها و قلیاها، هرگز بیمار را وادار به استفراغ نکنید. این کار می تواند سبب وخیم شدن وضع بیمار شود

درمنازل قدیمی، لوله های آب سربی و رنگ مورد استفاده در چارچوب و دیوار که حاوی سرب است می تواند منجر به مسمومیت با سرب شود. مسمومیت با سرب می تواند از طریق تنفس یا خوردن ذرات معلق سرب موجود در هوا، خاک یا آب صورت گیرد.

برخی از لوازم آرایش خصوصاً غیراستاندارد و حتی سرمه،حاوی مقادیر بالای سرب است که لازم است از مصرف آنها خودداری کنید.
منبع:باشگاه خبرنگاران
ر/111