به گزارش تابش کوثر خبرگزاری حوزه به مناسبت سوم رجب با حضرت آیت الله العظمی گرامی گفتگو کرده است که بخشی از آن پیرامون شرح بخش هایی از زیارت جامعه کبیره در ذیل می آید
*میراث حدیثی امام هادی علیه‌السلام از چه جایگاهی در فرهنگ اهل‌بیت(ع) برخوردار است؟
مهم تر از مطالبی که گفته شد، روایات امام هادی علیه‌السلام است که به یادگار مانده است. مثلاً در کتاب تحف العقول و کتاب احتجاج طبرسی بعض روایاتی که از امام هادی(ع) نقل شده است قابل پیگیری است.
از امام هادی(ع) روایات بسیار جالبی در آن شرایط استبداد به دست محدثین رسیده و آن‌ها هم آن حقایق را نشر داده‌اند و در بین همه این‌ها زیارت جامعه کبیره درخشش خاصی دارد. این زیارت عجیب مملو از مفاهیم فلسفی و حکمی است و موافق آیات و روایات ماست، هیچ زیارتی مانند جامعه کبیره، مقام امامت را نشان نداده است.
درست است که در زیارت مطلقه امام حسین علیه‌السلام هم کلماتی هست، اما به تفصیل زیارت جامعه نیست در زیارت مطلقه امام حسین علیه‌السلام هم داریم که باران به واسطه شما می‌بارد و شروع و ختم عالم به دست شماست، سختی های روزگار به واسطه شما باید بر طرف شود و می‌شود.
در هر صورت این عبارت تفصیل زیارت جامعه نیست، حتی آن روایتی که در مرو، شخصی محضر امام رضا(ع) رسید و از امامت سخن گفت، حضرت فرمودند؛ این‌ها کجا می‌توانند مقام امامت را بفهمند؟!«الامامة نظام الدین و الدنیا» .... این بیان امام رضا(ع) یک سخن کلی است، اما آنگونه که مقام امامت در جامعه باز شده است در آن روایت هم تشریح و تبیین نشده است.
*جایگاه و اهمیت زیارت جامعه کبیره را بیان کنید؟
این زیارتنامه بسیار مفصل است و از یادگارهای ارزشمند امام هادی علیه‌السلام است و چه نعمت بزرگی است و آن را باید غنیمت شمرد، در مباحث فقهی خیلی از روات را به اتهام نقل احادیثی که بوی غلو می‌دهد ردّ کرده‌اند و گفته‌اند، این‌ها غلو می‌کنند، اما وقتی انسان زیارت جامعه کبیره را می‌خواند می‌بیند که این معارف غلو نیست و بالاتر به جامعه بشریت از این مطالب را امام گفته است، غلو این است که اهل‌بیت(ع) را خدا بدانی این خدمت علمی امام هادی‌علیه‌السلام است.
کلمات قصار امام هادی فراوان است و از این روایات می‌توان بسیار درس گرفت و از همه مهم‌تر جامعه کبیره است.
*جامعه به چه معناست؟
جامعه یعنی؛ مضامین زیارتنامه همه ائمه (ع) را دربر می‌گیرد و در زیارت همه ائمه معصومین(ع) می‌توان خواند. ما دو جامعه داریم ۱- زیارت جامعه صغیره که صحیح السند است ۲- جامعه کبیره و مفاد این زیارتنامه نشان دهند این است که صادره از امام است و از فهم بشری خارج است، کسی که متبحر در فلسفه است می‌فهمد که این مطالب کاملاً درست است.
*اگر ممکن است به برخی از فقرات زیارت جامعه کبیره امام هادی بپردازید؟
اگر فقراتی از این زیارت جامعه را ببینید تعابیر بسیار بلند و عجیب است «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ بَيْتِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَة» اهل‌بیت(ع) نبوت محل رفت‌وآمد ملائکه الهی هستند و این آمد و رفت برای چیست؟ آیا می‌خواهند دستور بدهند یا دستور بگیرند؟ در تفسیر سوره قدر گفته‌اند که ملائکه می‌آیند تا دستور بگیرند و همچنین در زیارت مطلقه است که «إِرَادَةُ الرَّبِّ فِي مَقَادِيرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَيْكُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُيُوتِكُم؛كافي (ط - الإسلامية)، ج۴، ص: ۵۷۷» مقدرات امور الهی وارد بر شما می شوند و از بیوت شما فرمان آن صادر می شود.
*«وَ قَادَةَ الْأُمَمِ»
در فراز دیگری از این حدیث ارزشمند، مقام امامت را این‌گونه معرفی کرده است که امام پیشوای همه ملت‌ها ست یعنی مسیحیت و یهودیت و... و این به دو معناست، نخست اینکه وظیفه همه ادیان است دست از مذهب خود بردارند و به محضر امام بیایند و بدانند که امام واقعی همه آن‌ها معصوم علیه‌السلام است، ثانیا در آینده تاریخ، تنها دین اسلام است که باقی می‌ماند و سراسر عالم را فرامی‌گیرد و همه زیر یوق اسلام و امامت هستند و این‌ها تعابیر بسیار زیبایی هستند.
ما ناتوان هستیم از وصف مقام امامت، چرا که حقیقت شما را نمی‌فهمیم و نور همه خوبان شما هستید، در بعضی روایات آمده است که «وَ هَلَّلْنَا وَ هَلَّلَتِ الْمَلَائِكَة؛إرشاد القلوب إلى الصواب (للديلمي)، ج۲، ص: ۴۰۵» ما[اهل‌بیت] لا اله الا الله گفتیم و ملائکه یاد گرفتند و باز در بعض روایات است که «وَ رُوحُ الْقُدُسِ فِي جِنَانِ الصَّاقُورَةِ ذَاقَ مِنْ حَدَائِقِنَا الْبَاكُورَة؛بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج۲۶، ص: ۲۶۵»
جبرئیل از باغ های میوه نارس ما که هنوز نرسیده است چشیده است و این نشان از مقام و عظمت امامت دارد.
*«بِكُمْ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ»
خدا به وسیله شما باران را فرستاد و این هم تعبیر عجیبی است، گاهی می‌گوییم همه نعمت‌ها به خاطر اهل‌بیت(ع) است چرا که اهل‌بیت(ع) علت غایی وجود هستند و معنای دیگر این است که اهل‌بیت(ع) علت فاعلی خیرات هستند و به وسیله شما باران می‌آید.
خدا به واسطه شما آسمان را حفظ می‌کند که به زمین نخورد.
در قرآن کریم آمده است که «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيم؛ توبه ۷۲» این فقره از زیارت جامعه هم می‌گوید رضوان را به وسیله اهل‌بیت(ع) می‌توان به دست آورد.
*آیا مبنای این عظمت در کلمات امام هادی علیه‌السلام بیان‌شده است؟
در برخی کلمات حضرت، مبنای این عظمت بیان‌شده و گفته شده است که چگونه ائمه معصومین به این مقام رسیده‌اند «ِ وَ التَّامِّینَ فِی مَحَبَّةِ اللَّه» این‌ها در محبت الهی سنگ تمام گذاشته‌اند و نقصی در این جهت در آن‌ها نیست در روایت است که حق متعال خطاب به موسی علیه‌السلام فرمود ؛ آیا می‌دانی چرا از بین خلائق تو را انتخاب کردم؟ عرضه داشت خیر! خطاب آمد: چون تمام دل های بندگانم را زیر و رو کردم و دیدم هیچ دلی خاشع تر و ذلیل تر از دل تو در برابر من نیست. ائمه معصومین(ع) در این جهت بی‌نظیرند.