چند هفته قبل از حوادث اخیر در بندر فجیره، آمریکا، انگلیس و فرانسه در خلیج فارس مانور مقابله با مین‌های دریایی برگزار کردند؛ آیا یکی از همین سه کشور عامل حمله به چهار نفتکش بوده است؟

به گزارش تابش کوثر، جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ، روز چهارشنبه، ۸ خرداد ۹۸، بار دیگر ایران را به دست داشتن در عملیات ظاهراً خرابکارانه علیه چهار نفتکش در بندر «فجیره» امارات متهم کرد [۱] . وی بدون آن‌که هیچ سند و مدرکی ارائه دهد صرفاً گفت: «فکر می‌کنم واضح است که این [حملات، نتیجه انفجار] مین‌های دریایی بوده است که تقریباً یقیناً از ایران آمده‌اند. هیچ‌کس در واشینگتن شک ندارد که چه کسی مسئول این اتفاق است.» وی البته برای آن‌که همه مطمئن شوند دارد راستش را می‌گوید تأکید کرد: «به نظر شما چه کس دیگری می‌تواند این کار را کرده باشد؟ یک نفر در نپال [۲] ؟» بولتون روز بعد حتی تهدید کرد که به زودی اسناد دست داشتن ایران در حملات فجیره را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه خواهد کرد [۳] . مقامات ایرانی مرتباً این ادعا را رد و مضحک توصیف کرده‌اند [۴] ، اما باید دید آیا بولتون ترفند خاصی در آستین دارد یا نه.

نفتکش «آندریا ویکتوری» متعلق به یک کمپانی نروژی در حوادث بندر فجیره آسیب دیده است (+)

در عین حال، پایگاه تحلیلی آمریکایی «مینت‌پرس» طی گزارشی تحت عنوان «بولتون مدعی خرابکاری دریایی ایران است، اما شواهد اشاره به جای دیگری دارند [۵] » با بررسی شواهد و قرائن مختلف نشان داده است که نه تنها ایران پشت این ماجرا نیست، بلکه به نظر می‌رسد کار، کار خود آمریکایی‌ها باشد. مهم‌ترین نکات گزارش مینت‌پرس در این‌جا آمده‌اند.

«ویتنی وب» خبرنگار مینت‌پرس و نویسنده گزارش معتقد است:

مرموزیتی که همچنان درباره عامل این «خرابکاری» علیه نفتکش‌ها وجود دارد و همچنین میزان بسیار محدود خسارتی که ادعا می‌شود به نفتکش‌ها وارد شده، نشان می‌دهد که این حادثه‌ی بد اجرا شده، یا طبق برنامه‌ریزی پیش نرفته و یا این‌که اتفاق غیرمترقبه‌ای بوده که اکنون چندین هفته است آمریکا و متحدان منطقه‌ایش برای کسب منافع سیاسی از آن سوءاستفاده می‌کنند. به هر حال، ایران تحت هیچ شرایطی مظنون اصلی در این‌باره نیست، به ویژه با توجه به این‌که سه نیروی نظامی خارجی (از جمله نیروی دریایی آمریکا) فقط چند هفته قبل از این حادثه خرابکارانه، یک مانور دریایی مبارزه با مین را انجام داده بودند.

اعضای نیروی دریایی انگلیس در جریان مانور «آرتمیس ترایدنت» (+)

مینت‌پرس اشاره می‌کند که مقامات اماراتی یا سعودی بلافاصله پس از وقوع حادثه، ابتدائاً هیچ کشوری را متهم نکرده بودند [۶] و حجم خسارت‌های وارده آن‌قدر اندک بود که حتی مقامات محلی فجیره ابتدا وقوع عملیات خرابکارانه را تکذیب می‌کردند و می‌گفتند همه فعالیت‌های این بندر به طور عادی دارد پیگیری می‌شود. تنها آمریکا بود که حتی در «ارزیابی اولیه» خود هم که توسط محققان ارتش انجام شده بود خیلی زود به این نتیجه رسید [۷] که ایران یا «نیروهای نیابتی طرفدار یا مزدور ایران [۸] » با استفاده از مواد منفجره چهار نفتکش را هدف قرار داده‌اند. نویسنده درباره یکی از نقاط تناقض در روایت آمریکایی‌ها و سعودی‌ها از حوادث فجیره می‌نویسد:

تقریباً هیچ مدرکی به شکل عمومی برای حمایت از این ادعا[ی دست داشتن ایران در خرابکاری فجیره] ارائه نشده است و همان مدارکی هم که ارائه شده‌اند گاهاً با روایت رسمی تناقض دارند. به عنوان مثال، «المرزوقه» یکی از کشتی‌های سعودی که به نظر می‌رسید مورد هدف قرار گرفته باشد، در فیلم‌های منتشرشده توسط اسکای‌نیوز بعد از حادثه، بدون هیچ آسیب قابل‌مشاهده‌ای روی آب شناور دیده می‌شود، در حالی که سعودی‌ها ادعا کرده بودند این کشتی «آسیب قابل‌توجهی» دیده است. یک مقام آمریکایی به آسوشیتدپرس گفته است که در هر یک از چهار کشتی آسیب‌دیده، سوراخی به عمق ۱/۵ تا ۳ متر در نزدیکی یا درست زیر «خط آب» [محل تلاقی سطح آب با جداره خارجی کشتی] ایجاد شده است، اما تنها یک سوراخ با این مشخصات در بدنه یکی از کشتی‌های هدف قرار گرفته مشاهده شده است.

تصاویری که از آسیب‌های ادعایی به نفتکش‌ها در بندر فجیره منتشر شده، تنها متعلق به نفتکش نروژی «آندریا ویکتوری» است (+)

چرا ایران پشت ماجرای فجیره نیست

«وب» نویسنده گزارش معتقد است که «حوادث اخیر در خلیج فارس نشان می‌دهد که مین‌های دریایی‌ای که احتمالاً عامل حمله اخیر بوده‌اند، ممکن است اصلاً از ایران نیامده نباشند.» وی سپس با بررسی برخی شواهد موجود توضیح می‌دهد که چرا ممکن نیست ایران پشت عملیات خرابکارانه در فجیره بوده باشد:

قبل از این‌که به طور قطعی نشان دهیم مین‌های مذکور احتمالاً اصلاً ایرانی نبوده‌اند، لازم به ذکر است که حتی اگر این مین(ها) که گفته می‌شود در «خرابکاری» علیه نفتکش‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند، ایرانی هم باشند، باز هم اخیراً توسط نیروهای ایرانی کاشته نشده‌اند. اولاً اگر این مین‌ها از نوع شناور باشند، اقدامات آماده‌سازی برای گذاشتن آن‌ها اغلب مدت‌ها قبل از این‌که حتی وارد دریا شوند، قابل‌شناسایی است. گذاشتن مین در دریا یک عملیات عظیم لجستیک شامل مراحل مختلف است که به دشمنان اجازه می‌دهد تا پیش از کاشتن مین، این عملیات را شناسایی و خنثی کنند.

نفتکش سعودی «المرزوقه» در محاصره قایق‌های گشتی اماراتی؛ بر خلاف ادعاهای سعودی نشانه‌ای از «آسیب قابل‌توجه» روی بدنه مرزوقه دیده نمی‌شود (+)

مینت‌پرس به نقل از «باب اودانل» مین‌روب بازنشسته نیروی دریایی آمریکا مراحل نصب مین در دریا را می‌شمارد و یادآور می‌شود که اگر ایرانی‌ها اخیراً اقدام به این کار کرده بودند، قطعاً ماهواره‌های جاسوسی آمریکا متوجه فعالیت مشکوک نیروی دریایی یا سپاه پاسداران ایران در آن منطقه می‌شدند [۹] . نویسنده گزارش مینت‌پرس در ادامه یادآوری می‌کند که نیروها و فعالیت‌های نظامی ایران دائماً تحت نظارت کامل دولت‌های خارجی قرار دارد و رسانه‌های غربی معمولاً برای توجیه مواضع خصمانه دولت‌هایشان علیه ایران از تصاویر ماهواره‌ای در روایت‌های رسمی‌شان، مثلاً درباره فعالیت‌های منطقه‌ای [۱۰] یا برنامه هسته‌ای [۱۱] تهران استفاده کرده‌اند.

تصویر ماهواره‌ای که صهیونیست‌ها ادعا می‌کنند ایجاد یک گذرگاه در مرز سوریه و عراق تحت کنترل نیروهای ایران را نشان می‌دهد (+)

حتی موج جدید فضاسازی علیه ایران که در آن آمریکایی‌ها مدعی هستند تهدیدات از جانب تهران افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است هم با استناد به تصاویر ماهواره‌ای به راه افتاده که به ادعای واشینگتن نشان می‌دهند ایران در محدوده مرزهای خودش با استفاده از قایق اقدام به جابه‌جایی موشک کرده است [۱۲] . بنابراین عدم وجود یا انتشار تصاویر ماهواره‌ای مشابه درباره عملیات خرابکارانه ادعایی در فجیره یکی از شواهدی است که نشان می‌دهد یک جای کار در روایت رسمی آمریکایی-سعودی می‌لنگد.

تصویر ماهواره‌ای که آمریکایی‌ها بر اساس آن ادعا می‌کنند ایران با کامیون و قایق اقدام به جابه‌جایی موشک کرده است (+)

خبرنگار مینت‌پرس یک دلیل احتمالی دیگر برای رد ادعای تعلق مین‌ها به ایران را ضعیف و ناکارآمد بودن آن‌ها می‌داند و توضیح می‌دهد:

بخش قابل‌توجهی از مین‌های خلیج فارس که متعلق به ایران هستند، از جنگ‌های دهه‌های گذشته مانند جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ باقی مانده‌اند. ایران در آن دوران [جنگ با عراق] بخش‌های وسیعی از خلیج فارس را مین‌گذاری کرد و ماه آوریل سال ۱۹۸۸ یک کشتی آمریکایی به نام «یواس‌اس ساموئل رابرتس» پس از برخورد با یکی از این مین‌های ایرانی یک سوراخ ۴/۵ متری در بدنه‌اش ایجاد شد که تقریباً آن را غرق کرد. نکته قابل‌توجه، این‌که آن مین (که همان زمان هم پیشرفته تلقی نمی‌شد [۱۳] ) قدرت تخریب بسیار بیش‌تری از مین‌هایی داشت که گفته می‌شود در حادثه خرابکاری اخیر مورد استفاده قرار گرفته‌اند [در حالی که قطعاً مین‌های کنونی ایران نسبت به مین‌های زمان جنگ قدرت تخریب بیش‌تری دارند]. علاوه بر این، با توجه به این‌که آمریکا قبلاً هشدار داده است که اقدام به مین‌گذاری در آب‌های منطقه واکنش نظامی واشینگتن را به دنبال خواهد داشت، بعید است که ایران جدیداً اقدام به مین‌گذاری کرده باشد.

نیروهای دریایی آمریکا در حال بازرسی مین‌های سوار بر یک کشتی ایرانی در خلیج فارس طی سال‌های انتهایی جنگ عراق و ایران (+)

به اعتقاد کارشناس مینت‌پرس، رد همه احتمالات قبلی تنها یک سناریوی احتمالی برای دخالت ایران در حوادث فجیره را باقی می‌گذارد و آن این‌که تهران،

از قایق‌های کوچک و بی‌نشان به صورت مخفیانه برای کاشتن تعداد اندکی مین (بین یک تا چهار عدد) به منظور هدف قرار دادن چند کشتی تجاری در نزدیکی تنگه هرمز استفاده کرده باشد. این ادعای «قایق‌های بی‌نشان» توسط چندین مقام آمریکایی در هفته‌های اخیر مطرح شده و از آن جهت قابل‌توجه است که استفاده از «قایق‌های بی‌نشان» به هیچ عنوان لزوماً به معنای مجرم بودن ایران نیست. در حقیقت اگر از چنین قایق‌هایی استفاده شده باشد یعنی هر کسی «ممکن است» این مین‌ها را کار گذاشته باشد. شاید همین مسئله هم بتواند توجیه کند که چرا ادعا می‌شود مسئول انجام این عملیات ممکن است نیروهای نیابتی «طرفدار یا مزدور» ایران بوده باشند.

با این وجود، در ادامه گزارش می‌خوانیم:

حتی در این صورت هم منافع ایران از این حادثه «خرابکارانه»، اندک یا اصلاً صفر است، به ویژه با توجه به عملیات لجستیکی که برای کاشتن چند عدد مین در یک منطقه شلوغ تجاری بدون ایجاد آسیب‌های شدید مورد نیاز است. تنها پیامد واقعی این اتفاق (پس از اقدام آمریکا به اضافه کردن نام سپاه پاسداران به فهرست تروریستی و سپس انتشار بیانیه‌ای توسط بولتون که به طور مشخص زمینه‌سازی برای تحریک آغاز جنگ با ایران بود) افزایش نیروهای آمریکایی در منطقه و تشدید بیش‌تر تنش‌هایی است که آسیب قابل‌توجهی به اقتصاد ایران زده‌اند و گفته می‌شود [۱۴] به طور قابل‌توجهی موقعیت سیاسی «میانه‌روها»یی را تضعیف کرده‌اند که در حال حاضر بر ایران حکومت می‌کنند.

تجمع کشتی‌های تجاری مقابل بندر فجیره؛ ممکن نیست ایران در چنین منطقه شلوغی دست به عملیات مین‌گذاری زده باشد (+)

آیا آمریکایی‌ها فجیره را مین‌گذاری کرده‌اند؟

مینت‌پرس این احتمال را مطرح می‌کند که مین‌های مورد اشاره متعلق به کشوری غیر از ایران باشند. نویسنده البته این احتمال را در شرایط عادی دور از انتظار می‌داند، اما با اشاره به برگزاری یک مانور گسترده خارجی در خلیج فارس با هدف مبارزه با مین‌های دریایی آن هم فقط چند هفته پیش از حوادث فجیره، توضیح می‌دهد که چگونه این احتمال اکنون قوت گرفته است:

۱۵ آوریل، یعنی تنها یک هفته پس از آن‌که آمریکا سپاه پاسداران ایران را یک سازمان تروریستی معرفی کرد [۱۵] ، بولتون طی دیدار با همتای اسرائیلی خود «مئیر بن شبت» در واشینگتن برای تبادل نظر در خصوص «تعهد مشترک دو طرف برای مقابله با فعالیت‌های شرورانه ایران و سایر بازیگران بی‌ثبات‌کننده در خاورمیانه و سراسر جهان» از مشاور امنیت ملی نتانیاهو اطلاعاتی در مورد یک «تهدید معتبر» از جانب ایران دریافت کرد. همان روز، هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر در خلیج فارس، یک مانور گسترده دریایی به نام «آرتمیس ترایدنت» با حضور نیروهای دریایی سه کشور آمریکا، انگلیس و فرانسه آغاز شد. این مانور بزرگ دریایی که ۱۸ آوریل به پایان رسید [۱۶] ، روی مبارزه با مین‌های دریایی در خلیج فارس متمرکز بود.

«وب» توضیح می‌دهد: «اگرچه نیروهای دریایی حاضر در این مانور، ماهیت آن را صرفاً تدافعی توصیف کردند [۱۷] ، اما نیروی دریایی آمریکا در این مانور از «نیروی رزم دریایی ۵۲» نیز استفاده کرد که به گفته خود نیروی دریایی آمریکا «مسئول برنامه‌ریزی و اجرای عملیات‌های مبارزه با مین در حمایت از ناوگان پنجم دریایی آمریکاست.» ناوگان پنجم آمریکا در خلیج فارس یک پایگاه در بحرین دارد که مانور آرتمیس ترایدنت در آن برگزار شد و یک پایگاه در فجیره، جایی که آن عملیات اکنون مشهور «خرابکاری» فقط چند هفته بعد از این مانور انجام شد.» کارشناس مینت‌پرس سپس به رابطه‌ای میان مانور آرتمیس ترایدنت، حوادث فجیره و وزارت حمل‌ونقل آمریکا اشاره می‌کند که کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است:

اندکی پس از پایان مانور دریایی آمریکا، انگلیس و فرانسه، اداره امور دریایی آمریکا (زیرمجموعه وزارت حمل‌ونقل آمریکا) اعلام کرد: «ایران یا نیروهای نیابتی‌اش ممکن است در واکنش [به تحرکات نظامی اخیر آمریکا در منطقه] کشتی‌های تجاری، از جمله نفتکش‌ها، یا کشتی‌های نظامی آمریکا را در دریای سرخ، تنگه باب‌المندب یا خلیج فارس هدف قرار دهد [۱۸] .» این هشدار تنها چند روز قبل از وقوع حادثه «خرابکاری» و چند هفته بعد از پایان مانور آمریکایی-انگلیسی-فرانسوی با هدف محافظت از «کشتی‌های تجارتی» مقابل مین‌های دریایی صادر شده بود. [لازم به ذکر است که] وزارت حمل‌ونقل آمریکا در حال حاضر تحت رهبری «ایلین چاو» قرار دارد، ایران‌ستیز شناخته‌شده‌ای که ۵۰ هزار دلار دریافت کرد تا یک سخنرانی ۵ دقیقه‌ای در نشست گروه ایرانی تبعیدی «مجاهدین خلق» انجام بدهد [۱۹] ، گروهی که به تلاش فعالانه برای تغییر رژیم در ایران شهرت دارد. دیگر مقامات ارشد آمریکایی مانند بولتون [و همین‌طور «رودی جولیانی» وکیل شخصی ترامپ] نیز برای حضور و سخنرانی در مراسم‌های مجاهدین خلق هزینه‌های هنگفتی دریافت کرده‌اند و در این نشست‌ها به‌وضوح از سرنگونی دولت ایران حمایت نموده‌اند [۲۰] .

نویسنده گزارش همچنین اشاره می‌کند: «مانور دریایی آرتمیس ترایدنت یکی از اولین مانورهای گسترده دریایی با حضور ناوگان پنجم دریایی آمریکا بود که پس از مرگ ناگهانی و مرموز «اسکات استارنی» فرمانده این ناوگان در ماه دسامبر سال گذشته برگزار می‌شد. جسد استارنی در منزلش در بحرین پیدا شد و مرگ او تا کنون «ظاهراً خودکشی» توصیف شده است، بدون آن‌که شش ماه تحقیقات مشترک نیروی دریایی آمریکا و بحرین در این‌باره به هیچ نتیجه جدیدی رسیده باشد. استارنی اگرچه مرتباً از آن‌چه نقش «بی‌ثبات‌کننده» ایران در منطقه می‌خواند انتقاد می‌کرد، اما به خاطر مخالفتش با تشدید گسترده تنش‌ها با ایران شهرت داشت.»

در ادامه گزارش مینت‌پرس آمده است:

حضور کشتی‌ها و غواص‌های مین‌گذار خارجی (به ویژه آمریکایی) در منطقه با فاصله زمانی اندک از حادثه «خرابکاری» قطعاً این امکان را به وجود می‌آورد که مین‌ها آمریکایی، انگلیسی یا فرانسوی بوده باشند، نه ایرانی. در این صورت ممکن است مین‌ها یا به طور تصادفی از مانور باقی مانده باشند و یا به طور عمدی جا گذاشته شده باشند، چراکه وسایل سخت‌افزاری و شناورهای متخصص در حوزه مین‌های دریایی همگی در زمان وقوع این «خرابکاری» آن‌جا حضور داشته‌اند. اگرچه شواهد در این‌باره موقعیتی و غیرمستقیم هستند [نه قطعی و اثبات‌پذیر]، اما لازم به ذکر است که استفاده از همین شواهد برای انتساب مین‌ها به ایران همان اندازه غیرمستقیم و چه‌بسا باورناپذیرتر است، چراکه ایران از این حمله «خرابکارانه» هیچ منفعتی نمی‌برد.

کشتی‌های نیروهای دریایی آمریکا، انگلیس و فرانسه طی مانور «آرتمیس ترایدنت» با تمرکز بر مبارزه با مین‌های دریایی (+)

«خلیج تونکینِ فقرا» برای همراه کردن کشورهای عربی؟

این پایگاه آمریکایی در بخش پایان گزارش خود که به بررسی انگیزه‌های احتمالی پشت ماجرای حمله به نفتکش‌ها در بندر فجیره می‌پردازد، این حوادث را با حوادث «خلیج تونکین [۲۱] » مقایسه کرده است. خلیج تونکین جایی بود که آمریکایی‌ها ادعا کردند قایق‌های ویتنامی به سوی یک یا دو شناور آمریکایی حمله کرده‌اند. این حادثه جنجالی که بسیاری معتقدند هرگز رخ نداده و برخی نیز می‌گویند عملیات پرچم دروغین نیروی دریایی آمریکا بوده، پیش‌زمینه ورود عمیق‌تر آمریکا به جنگ ویتنام شد. البته نویسنده مینت‌پرس با توجه به ابعاد بسیار کوچک‌تر حوادث فجیره، این حوادث را «خلیج تونکینِ فقرا» توصیف می‌کند:

اگرچه اصلاً مشخص نیست که این مین‌ها متعلق به چه کسی هستند یا چه کسی آن‌ها را کار گذاشته، اما واضح است که تقریباً هیچ مدرک معتبری (در میان شواهدی که در اختیار عموم قرار گرفته) وجود ندارد که مین‌ها را مستقیماً به ایران یا یک «نیروی نیابتی تحت حمایت ایران» نسبت دهد. مقیاس کوچک این حمله، استفاده ادعایی از «قایق‌های بی‌نشان»، زمان‌بندی عملیات، و عدم بهره‌مندی استراتژیک یا تاکتیکی ایران از حوادث فجیره موجب می‌شود تا دولت و ارتش ایران در این پرونده یکی از مظنونان غیرممکن باشند. این‌که این همه توجه معطوف به حادثه‌ای شده است که در آن نه کشتی‌ای غرق شده و نه کسی مجروح یا کشته، باید به هر انسان عاقلی ثابت کند که هیچ تهدید واقعی‌ای پشت خرابکاری علیه نفتکش‌ها در فجیره وجود ندارد، بلکه این حوادث فقط بهانه‌ای برای ایران‌ستیزها در آمریکا و منطقه به منظور تشدید تنش‌ها هستند؛ چیزی شبیه به یک خلیج تونکینِ فقرا.

اعضای نیروی دریایی انگلیس طی مانور «آرتمیس ترایدنت» یک سیستم مبارزه با مین از نوع «سی فاکس» را برای انداختن به آب آماده می‌کنند (+)
 

در انتهای این گزارش می‌خوانیم:

اظهارات بولتون درباره انتساب مستقیم این حادثه (و حادثه مرتبط و همان اندازه کوچکِ حمله پهپادی علیه خط‌ لوله انتقال نفت عربستان توسط جنبش مقاومت یمن) به ایران تنها یک روز قبل از اجلاس «اضطراری» به میزبانی سعودی برای بررسی حوادث فجیره، به‌وضوح نشان می‌دهد که هدف مشاور امنیت ملی ترامپ ارسال پیام به دولت‌های منطقه بوده است. اگرچه بولتون ادعا کرد که اظهارات علنی‌اش خطاب به «رهبران ایران» بوده‌اند، اما به احتمال قوی مخاطبان واقعی بولتون دولت‌های امارات، عربستان و سایر شرکت‌کنندگان در این اجلاس بوده‌اند که هنوز در صف انتقاد از ایران به خاطر حوادث فجیره پشت سر آمریکا قرار نگرفته‌اند.
منبع:مشرق نیوز